ՀԱՊՀ-ի Կապանի մասնաճյուղի տնօրեն (1997-2012թթ․), «Տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ եւ համակարգեր» ամբիոնի վարիչի պաշտոնակատար, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Սեյրան Շամիրի Բալասանյանը 80 տարեկան է։

Ծնվել է 1945թ. հունիսի 19-ին ՀԽՍՀ Ղափանի շրջանի Կաղնուտ գյուղում: 1963թ. ոսկե մեդալով ավարտել է Ղափանի թիվ 1 միջնակարգ դպրոցը և ընդունվել  ԵրՊԻ-ի «Ավտոմատիկա ու հաշվողական տեխնիկա» ֆակուլտետի ավտոմատիկայի եւ հեռուստամեխանիկայի բաժինը: 1968թ. գերազանցության դիպլոմով ավարտելով ինստիտուտը` անցել է գիտամանկավարժական աշխատանքի «Ավտոմատիկա եւ հեռուստամեխանիկա» ամբիոնում:

1968-1970թթ. խորհրդային բանակում լեյտենանտի զինվորական կոչումով ծառայության ավարտից հետո Ս. Բալասանյանը վերադարձել է ԵրՊԻ, որտեղ եւ անցել է նրա ողջ աշխատանքային ուղին: Աշխատել է «Ա եւ Հ»., այնուհետեւ 1978թ․ կազմավորված «Ավտոմատացված կառավարման համակարգեր» («ԱԿՀ») ամբիոններում ասիստենտի եւ ավագ դասախոսի պաշտոններում:

Ասպիրանտական տարիներին ուսումնասիրել է բարդ տեխնիկական համակարգերի մոդելավորման հիմնահարցերը, որոնց նվիրված թեկնածուական ատենախոսությունը պաշտպանել է 1983թ. եւ ստացել տեխնիկական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան, ապա դոցենտի գիտական կոչում: 1992-1997թթ. ղեկավարել է ՀՊՃՀ «ԱԿՀ» ամբիոնը:

1997 թվականից ՀՊՃՀ-ի նոր կազմավորվող Կապանի մասնաճյուղի տնօրենի պաշտոնում սկսվեց Ս. Բալասանյանի աշխատանքային գործունեության մի նոր փուլ՝ լի արարման հաճելի եւ դժվարին  պահերով: Բուհական ավանդույթներ չունեցող Կապանում ձեւավորվեց մասնաճյուղի վեց ամբիոն, որոնք համալրվեցին մետալուրգիայի, քոմփյութերային, սխեմատեխնիկայի լաբորատորիաներով, հեռավար ուսուցման եւ տեխնոլոգիական կարողություններով լսարաններով: Սերտ գործընկերային հարաբերություններ հաստատելով ԶՊՄԿ-ի ղեկավարության հետ` Ս. Բալասանյանին հաջողվեց կոմբինատի ֆինանսական աջակցությամբ կազմակերպել գլխավոր եւ ուսումնալաբորատոր մասնաշենքերի հիմնանորոգումը, վերականգնել ջեռուցման համակարգը, քայքայումից փրկել մյուս մասնաշենքերը։ Անգնահատելի է Ս. Բալասանյանի ավանդը  բարձր ճնշման մայրուղային ջրատարի վթարի հետեւանքով լրջորեն վնասված գլխավոր մասնաշենքի հիմնանորոգման գործում: Նա կարողացավ «Հայջրմուղկոյուղի» ՓԲ ընկերության շուրջ 46 մլն դրամ միջոցներն ուղղել վթարված մասնաշենքի հիմնանորոգմանը:

Մեծ է Ս. Բալասանյանի ավանդը Սյունիքի մարզում ինֆորմատիկայի, տեղեկատվական եւ հաղորդակցական տեխնոլոգիաների կիրառման ու տարածման ասպարեզում: Նրա ղեկավարությամբ «Եվրասիա» հիմնադրամի միջոցներով մասնաճյուղում կազմակերպված համակարգչային դասընթացներում 1998-2002 թթ. վերապատրաստվել եւ վերաորակավորվել է Սյունիքի մարզի շուրջ 250 ունկնդիր՝ նախկին ճարտարագետներ, տեխնիկներ, ուսուցիչներ եւ բանվորներ: Նրա նախաձեռնությամբ հիմնադրված  ՏՏ ոլորտի «Սյունի-քոմ» ՍՊ ընկերության եւ ՀՊՃՀ Կապանի մասնաճյուղի ջանքերով համացանցը (Ինտերնետը) 2000թ. հունվարին մուտք գործեց Սյունիքի մարզ՝ մեծապես նպաստելով մարզի հետագա սոցիալ-տնտեսական զարգացմանը եւ ՏՏ ոլորտի ճարտարագետների պատրաստմանը:

Մասնաճյուղի տնօրենի պաշտոնավարման ողջ ընթացքում Ս․ Բալասանյանի մշտական ուշադրության կենտրոնում էին մասնաճյուղի դասախոսական կազմի, աշխատողների եւ ուսանողության ոաումնաաշխատանքային եւ սոցիալական պայմանների բարելավման հարցերը: 2006 թվականից մասնաճյուղի դասախոսական կազմի աշխատավարձերը հավասարեցվեցին Երեւանի կրթահամալիրի դասախոսական կազմի աշխատավարձերին, իսկ 2012թ. 15%-ով գերազանցվեց այդ ցուցանիշը:

Ս. Բալասանյանի անմիջական ղեկավարությամբ եւ գործուն մասնակցությամբ է 1998թ. կազմավորվել մասնաճյուղի կառավարման ավտոմատացված համակարգերի եւ ինֆորմատիկայի (հետագայում՝ («ՏՏ եւ Հ») ամբիոնը, որը հասարակական հիմունքներով ղեկավարել է մինչեւ 2013թ.: Ամբիոնի լաբորատորիաները հագեցվել են ինտերնետին լծորդված արդիական քոմփյութերներով, տեղեկատվության արտապատկերման ու հեռատեսակապի ժամանակակից սարքավորումներով:

Ս. Բալասանյանը կարողացել է դասախոսական եւ գիտամեթոդական աշխատանքը հաջողությամբ զուգակցել տնօրենի, իսկ 2012-2019 թվականներին` տնօրենի գիտական գծով տեղակալի վարչական աշխատանքների հետ: Ս. Բալասանյանը 2019թ․ հունվարից նշանակվել է մասնաճյուղի «ՏՏ եւ Հ» ամբիոնի վարիչի պաշտոնակատար: Նա հրատարակել է շուրջ 30 ուսումնամեթոդական աշխատանք, այդ թվում՝ 7 ուսումնական ձեռնարկ եւ ՀՀ ԿԳՆ-ի կողմից հաստատված մեկ բուհական դասագիրք, որն արժանացել է ՀՊՃՀ-ի 2009թ. հրատարակված «Լավագույն ուսումնական ձեռնարկի» մրցանակաբաշխության 1-ին մրցանակին:

Արգասաբեր է Ս. Բալասանյանի գիտահետազոտական գործունեությունը: Նրա ղեկավարությամբ գործող գիտական խումբը 2001-2003թթ. Գյումրու մասնաճյուղի եւ Երեւանի կրթահամալիրի գիտական խմբերի հետ համատեղ մասնակցել է մոլիբդենի հանքանյութի ֆլոտացման տեխնոլոգիական գործընթացի ԱԿՀ-ի մշակմանը նվիրված, Միջազգային գիտատեխնիկական կենտրոնի (ISTC) կողմից ֆինանսավորվող  նախագծին: 2012-2014թթ. ԶՊՄԿ-ի ֆինանսավորմամբ Ս. Բալասանյանի ղեկավարությամբ գործող խումբը հաջողությամբ կատարել է «Մոլիբդենի հանքանյութի ֆլոտացման տեխնոլոգիական գործընթացի հավանականային կառավարման մոդելի մշակումը» թեմայով գիտահետազոտական նախագիծը, որի արդյունքները ներկայումս գտնվում է ներդրման փուլում:

2015թ. Ս. Բալասանյանը պաշտպանել է «Բարդ տեխնոլոգիական համակարգերի ստրատիֆիկացված մոդելավորման հիմունքների մշակում՝ հուսալիության հաշվառմամբ»  թեմայով դոկտորական ատենախոսությունը՝ ստանալով տեխնիկական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան, իսկ 2016 թվականին` պրոֆեսորի գիտական կոչում:

Նա հեղինակ է 100 հրապարակված գիտամեթոդական աշխատանքի, այդ թվում` Գերմանիայի Դաշնությունում հրատարակված մեկ գիտական մենագրության: Արժանացել է ՀԱՊՀ-ի 2011-2012թթ. հրապարակված «Լավագույն գիտական հոդվածաշար» մրցանակաբաշխության 1-ին մրցանակին: Շնորհիվ արտերկրում հրապարակված գիտական հոդվածների,  Ս․ Բալասանյանը ձեռք է բերել միջազգային ճանաչում․ այսպես, ըստ Research Gate գիտնականների միջազգային ցանցի՝ Ս․ Բալասանյանի գիտական հոդվածներն արժանացել են արտերկրի շուրջ  300 հայտնի գիտնականների ուշադրությանը։ 2024թ․ արտերկրում   հրատարակված գիտական հոդվածի հեղինակ  Ս․Բալասանյանը  արժանացել է ՀԱՊՀ–ի ղեկավարության պարգևավճարին։

Ս. Բալասանյանը հնարավորինս օժանդակել է դասախոսների գիտահետազոտական գործունեությանը: 2007-2017 թթ. ընթացքում մասնաճյուղի 6 դասախոս եւ 7 ուսանող պաշտպանել են թեկնածուական, իսկ մեկ դասախոս՝ դոկտորական ատենախոսություն: Նա ղեկավարել է շուրջ 20 մագիստրոսի եւ 4 ասպիրանտի ատենախոսություն, որոնցից 2-ը հաջողությամբ պաշտպանել  են:

Ս. Բալասանյանը զգալի աշխատանք է կատարել մասնաճյուղի միջազգային համագործակցության ոլորտում: Նա 1999-2009 թթ. գործուն մասնակցություն է ունեցել ՀՊՃՀ-ի կողմից իրականացվող Tempus-Tacis միջազգային ծրագրերին, որոնք նվիրված են եղել համալսարան-արդյունաբերություն համագործակցության զարգացմանը, ՀՊՃՀ-ի ստրատեգիական պլանի մշակմանը, եվ կրեդիտային համակարգի ներդրմանը:

2012–2025 թթ․ մասնաճյուղն առաջին անգամ, որպես ինքնուրույն կատարող, մասնակցել է «Արդյունաբերական համագործակցություն եւ ստեղծագործ ճարտարագիտական կրթություն` հիմնված հեռավար ու վիրտուալ գործիքակազմի վրա» (530278-TEMPUS-1-2012-1-DE-TEMPUS-JPHES) նախագծին: Ս. Բալասանյանը նախագծի տեղային համակարգողի կարգավիճակով`  իր փոքրաթիվ թիմով, հաջողությամբ իրականացրել է այն: Այդ նախագծի շրջանակում ձեռքբերված 27000 եվրո արժողությամբ GOLDI հեռավար հիբրիդային լաբորատորիան նրա ջանքերով 2018 թվականից հաջողությամբ ներդրվել է մասնաճյուղի «ՏՏ եւ Հ» ամբիոնի ուսումնական գործընթացում:

Ս. Բալասանյանը 2011-2014թթ. եղել է ՀՊՃՀ կառավարման խորհրդի անդամ:

2016 թվականից ՀԱՊՀ-ում գործող դոկտորական եւ թեկնածուական ատենախոսությունների պաշտպանության «Կառավարում եւ ավտոմատացում» 032 մասնագիտական խորհրդի անդամ է:

Երիտասարդական ավյունով լի Ս. Բալասանյանն առանց ջանք ու եռանդ խնայելու «ՏՏ ևՀ» ամբիոնի ղեկավարի պաշտոնում շարունակում է իր պատասխանատու գիտամանկավարժական գործունեությունը` ապահովելով մասնաճյուղի հետագա առաջընթացը:

Ս. Բալասանյանի բազմամյա, անբասիր աշխատանքն ըստ արժանվույն է գնահատվել: Նա պարգեւատրվել է ՀՀ վարչապետի հուշամեդալով (2008թ),  ՀՊՃՀ Ոսկե հուշամեդալով (2007թ.), ՀՀ ԿԳ նախարարության Ոսկե հուշամեդալով (2003թ.), ԼՂՀ «Մայրություն» կոմիտեի «Մայրական երախտագիտություն» հուշամեդալով (2009թ.), Կապան համայնքի «Կապան» մեդալով (2024թ.)։

Հմուտ, բանիմաց եւ գործունյա անձնավորություն է պրոֆեսոր Ս. Բալասանյանը: Պարկեշտ է, օրինավոր, օժտված է բարձր բարոյակամային հատկանիշներով, մասնաճյուղում պահպանում եւ տարածում է պոլիտեխնիկական լավագույն ավանդույթները: Պահանջկոտ է իր, գործընկերների եւ ուսանողների հանդեպ: Անհաշտ է բացասական երեւույթների նկատմամբ:

Մասնաճյուղի պրոֆեսորադասախոսական կազմը, աշխատակիցները եւ ուսանողությունը սրտանց շնորհավորում են Սեյրան Բալասանյանին` 80-ամյակի եւ աշխատանքային գործունեության 55-ամյակի առթիվ, մաղթում են ամուր առողջություն և համատեղ բեղմնավոր աշխատանք ։

Հերմինե Գեւորգյան

ՀԱՊՀ Կապանի մասնաճյուղի «Տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ

եւ համակարգեր» ամբիոնի դոցենտ, տեխնիկական գիտությունների թեկնածու