«Չնայած իր մեծ ներդրումին՝ Տերյանի դուստրն այդպես էլ պաշտոնապես չճանաչվեց տերյանագետ». Գրիգոր Էմին-Տերյան

28.04.2020 23:56
1325

Վահան Տերյանի թոռը՝ Գրիգոր Էմին Տերյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Այսօր մորս՝ Նվարդ Տերյանի ծննդյան օրն է:

Մայրս, ավա՜ղ, մահացավ 1978-ին, 58 տարեկան հասակում: Եվ չնայած տերյանագիտության մեջ կատարած նրա մեծ ներդրումին, նա այդպես էլ պաշտոնապես չճանաչվեց որպես տերյանագետ և այդ գիտությամբ զբաղվեց որպես հոբբի: Նա իր սեփական չնչին միջոցների հաշվին էր կատարում այդ մեծ աշխատանքը: Մասնավորապես, ինքն իրեն գործուղում էր Օրենբուրգ, Աստրախան, Լենինգրադ, Մոսկվա, Յասնայա Պոլյանա և այլուր, որտեղ կարելի կլիներ գտնել Վահան Տերյանից մնացած մասունքներ, լուսանկարներ, նրան ճանաչած մարդկանց:

Նվարդ Տերյանին այդպես էլ չընդունեցին աշխատանքի ՀԽՍՀ ԳԱ Գրականության ինստիտուտ նույնիսկ այն պարագայում, երբ ակադեմիկոս Աշոտ Հովհաննիսյանը մորս համար հաստիքային միավոր՝ դրույք իջեցրեց այդ ինստիտուտին: Նույնիսկ այն ժամանակ չընդունեցին, երբ այդ ինստիտուտի տնօրեն դարձավ Նվարդ Տերյանին իր մոտիկ ընկեր անվանող ակադեմիկոսը, որը խոստացել էր աշխատանքի ընդունել, եթե դառնա տնօրեն:

Մորս ամեն մի նախաձեռնություն խափանվում էր:

 Նույնիսկ գիրքը, որտեղ պարփակված էին Միսկարյան քույրերին Վահան Տերյանի գրած 67 ԱՆՀԱՅՏ նամակները, «Հայաստան» հրատարակության ղեկավարությունը հրաժարվեց տպագրել ասելով, թե «չունեն ռուսերեն տառատեսակներ»: Եվ դա այն դեպքում, երբ մայրս պայմանագիր ուներ այդ հրատարակչության հետ: Հրատարակչությունը համաձայն էր վճարել հոնորարը՝ չտպագրված գրքի համար(!?): Միայն ակադեմիկոս Աշոտ Հովհաննիսյանի միջամտության շնորհիվ էր, որ այդ չափազանց արժեքավոր գիրքը տպագրվեց 1970-ին՝ այն ժամանակների համար չնչին՝ 3 հազար տպաքանակով:

Մոսկվայի «Մոլոդայա Գվարդիա» հրատարակչությունը համաձայնվել էր իր հանրահայտ ЖЗЛ (Жизнь замечательных людей) շարքում ընդգրկել Նվարդ Տերյանի և հայտնի ռուս գրող և թարգմանիչ Ռիտա Ռայտ-Կովալյովայի կողմից համատեղ գրվելիք գիրքը՝ Վահան Տերյանի կյանքի և գործունեության մասին: Դրա համար պահանջվում էր ընդամենը Հայաստանի Մինիստրների Խորհրդի կողմից տրված տեղեկանքը, որ իրենք դեմ չեն: Եվ ի՞նչ եք կարծում տրվե՞ց այդ թույլտվությունը: Իհարկե՝ ոչ: Հետագայում մայրս իմացավ, որ ինչ-որ մեկն ասել էր. «Ո՞վ է Նվարդ Տերյանը, ի՞նչ է հասկանում նա Տերյանից»: Նշեմ միայն, որ ЖЗЛ շարքում հայերի մասին մինչ օրս տպագրվել է երկու, թե երեք գիրք միայն: Իսկ կարող էր լինել նաև Վահան Տերյանի մասին, ինչը կօգներ ԽՍՀՄ և աշխարհի ժողովուրդներին իմանալ, թե ով է եղել Վահան Տերյանը:

Այդուհանդերձ, մայրս չէր համաձայնվում վերադառնալ և բնակվել իր ծննդավայր Մոսկվայում, որտեղ անցել էին նրա մանկության ու ուսանողության անհոգ տարիները։ Նա գերադասեց մնալ իր սիրելի Նաիրիում, որտեղ, ինչպես նրա հայրն էր գրել՝ «այնպես չար ու խոր» է խոցում «սիրտը մարդկային դաշույնը քինոտ»։

     Մշուշի միջից, - տեսի՜լ դյութական,-
     Բացվում է կրկին Նաիրին տրտում․
     Ո՞ր երկրի սրտում թախիծ կա այնքան,
     Եվ այնքան ներում–– ո՞ր երկրի սրտում...
     Որտե՞ղ են քարերն այնպես վերամբարձ
     Ձեռների նըման պարզված երկնքին,
     Որտե՞ղ է աղոթքն այնպես վեհ ու պարզ
     Եվ զոհաբերումն այնպես խնդագին...
     Որտե՞ղ է խոցում այնպես չար ու խոր
     Սիրտը մարդկային դաշույնը քինոտ,
     Որտե՞ղ է հոգին այնպես վիրավոր,
     Եվ անպարտ երկիրն այնպես արյունոտ...
     Վահան Տերյան

mamul.am

Բաքվում ավարտին է մոտենում Ռուբեն Վարդանյանի «դատավարությունը». մանրամասներ

16.12.2025 21:52

Հայաստանում զինծառայության ժամկետը 6 ամսով կկրճատվի. ԱԺ-ն ամբողջությամբ ընդունեց նախագիծը

16.12.2025 17:19

«ՌԴ դիվանագետներն այցելել են Սամվել Կարապետյանին»․ Կալուգին

16.12.2025 16:55

Սյունիքով անցնող ճանապարհի կառավարումը դուրս է բերվում ՀՀ բացառիկ իրավասությունից և տեղափոխվում է արտաքին պայմանագրային ու կառավարչական դաշտ. քաղաքագետ

16.12.2025 16:43

Իրանը և Հայաստանը քննարկել են հաջորդ տարվանից ներմուծվող էլեկտրաէներգիայի ավելացման հարցը

16.12.2025 16:21

250 մլն-ով քանի՞ արցախցի ընտանիքի բնակարանային հարց է լուծվելու, նախօրոք հաշվարկ արե՞լ են

16.12.2025 16:07

Քննարկվել է արցախցիների բնակապահովման համար 250 մլն․ վարկը

16.12.2025 16:06

Եթե նախկինում ԵՄ-ն Հայաստանում դեմոկրատիա էր ֆինանսավորում, ապա հիմա՝ բռնшտիրություն. Արմեն Աշոտյան

16.12.2025 16:01

«Մեր դիրքորոշումը հայտնի է». ԱԳՆ-ի արձագանքը «Թրամփի ուղու» մասին Վելայաթիի կոշտ հայտարարությանը

16.12.2025 15:23

Քննարկվել է ՀՀ և Վրաստանի ՊՆ-ների միջև ռազմավարական հաղորդակցության ոլորտում համագործակցության ընդլայնումը

16.12.2025 14:18

Թրամփի ծրագիրը ոչնչով չի տարբերվում «Զանգեզուրի միջանցքից», և Իրանը դեմ է դրան․ Ալի Աքբար Վելայաթի

16.12.2025 12:54

2026 թ․ հունվարի 1-ից անկանխիկ գործարքների դեպքում կենսաթոշակառուներին և նպաստառուներին կտրամադրվի ավելի շատ հավելավճար

16.12.2025 12:38