«Չնայած իր մեծ ներդրումին՝ Տերյանի դուստրն այդպես էլ պաշտոնապես չճանաչվեց տերյանագետ». Գրիգոր Էմին-Տերյան

28.04.2020 23:56
1321

Վահան Տերյանի թոռը՝ Գրիգոր Էմին Տերյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Այսօր մորս՝ Նվարդ Տերյանի ծննդյան օրն է:

Մայրս, ավա՜ղ, մահացավ 1978-ին, 58 տարեկան հասակում: Եվ չնայած տերյանագիտության մեջ կատարած նրա մեծ ներդրումին, նա այդպես էլ պաշտոնապես չճանաչվեց որպես տերյանագետ և այդ գիտությամբ զբաղվեց որպես հոբբի: Նա իր սեփական չնչին միջոցների հաշվին էր կատարում այդ մեծ աշխատանքը: Մասնավորապես, ինքն իրեն գործուղում էր Օրենբուրգ, Աստրախան, Լենինգրադ, Մոսկվա, Յասնայա Պոլյանա և այլուր, որտեղ կարելի կլիներ գտնել Վահան Տերյանից մնացած մասունքներ, լուսանկարներ, նրան ճանաչած մարդկանց:

Նվարդ Տերյանին այդպես էլ չընդունեցին աշխատանքի ՀԽՍՀ ԳԱ Գրականության ինստիտուտ նույնիսկ այն պարագայում, երբ ակադեմիկոս Աշոտ Հովհաննիսյանը մորս համար հաստիքային միավոր՝ դրույք իջեցրեց այդ ինստիտուտին: Նույնիսկ այն ժամանակ չընդունեցին, երբ այդ ինստիտուտի տնօրեն դարձավ Նվարդ Տերյանին իր մոտիկ ընկեր անվանող ակադեմիկոսը, որը խոստացել էր աշխատանքի ընդունել, եթե դառնա տնօրեն:

Մորս ամեն մի նախաձեռնություն խափանվում էր:

 Նույնիսկ գիրքը, որտեղ պարփակված էին Միսկարյան քույրերին Վահան Տերյանի գրած 67 ԱՆՀԱՅՏ նամակները, «Հայաստան» հրատարակության ղեկավարությունը հրաժարվեց տպագրել ասելով, թե «չունեն ռուսերեն տառատեսակներ»: Եվ դա այն դեպքում, երբ մայրս պայմանագիր ուներ այդ հրատարակչության հետ: Հրատարակչությունը համաձայն էր վճարել հոնորարը՝ չտպագրված գրքի համար(!?): Միայն ակադեմիկոս Աշոտ Հովհաննիսյանի միջամտության շնորհիվ էր, որ այդ չափազանց արժեքավոր գիրքը տպագրվեց 1970-ին՝ այն ժամանակների համար չնչին՝ 3 հազար տպաքանակով:

Մոսկվայի «Մոլոդայա Գվարդիա» հրատարակչությունը համաձայնվել էր իր հանրահայտ ЖЗЛ (Жизнь замечательных людей) շարքում ընդգրկել Նվարդ Տերյանի և հայտնի ռուս գրող և թարգմանիչ Ռիտա Ռայտ-Կովալյովայի կողմից համատեղ գրվելիք գիրքը՝ Վահան Տերյանի կյանքի և գործունեության մասին: Դրա համար պահանջվում էր ընդամենը Հայաստանի Մինիստրների Խորհրդի կողմից տրված տեղեկանքը, որ իրենք դեմ չեն: Եվ ի՞նչ եք կարծում տրվե՞ց այդ թույլտվությունը: Իհարկե՝ ոչ: Հետագայում մայրս իմացավ, որ ինչ-որ մեկն ասել էր. «Ո՞վ է Նվարդ Տերյանը, ի՞նչ է հասկանում նա Տերյանից»: Նշեմ միայն, որ ЖЗЛ շարքում հայերի մասին մինչ օրս տպագրվել է երկու, թե երեք գիրք միայն: Իսկ կարող էր լինել նաև Վահան Տերյանի մասին, ինչը կօգներ ԽՍՀՄ և աշխարհի ժողովուրդներին իմանալ, թե ով է եղել Վահան Տերյանը:

Այդուհանդերձ, մայրս չէր համաձայնվում վերադառնալ և բնակվել իր ծննդավայր Մոսկվայում, որտեղ անցել էին նրա մանկության ու ուսանողության անհոգ տարիները։ Նա գերադասեց մնալ իր սիրելի Նաիրիում, որտեղ, ինչպես նրա հայրն էր գրել՝ «այնպես չար ու խոր» է խոցում «սիրտը մարդկային դաշույնը քինոտ»։

     Մշուշի միջից, - տեսի՜լ դյութական,-
     Բացվում է կրկին Նաիրին տրտում․
     Ո՞ր երկրի սրտում թախիծ կա այնքան,
     Եվ այնքան ներում–– ո՞ր երկրի սրտում...
     Որտե՞ղ են քարերն այնպես վերամբարձ
     Ձեռների նըման պարզված երկնքին,
     Որտե՞ղ է աղոթքն այնպես վեհ ու պարզ
     Եվ զոհաբերումն այնպես խնդագին...
     Որտե՞ղ է խոցում այնպես չար ու խոր
     Սիրտը մարդկային դաշույնը քինոտ,
     Որտե՞ղ է հոգին այնպես վիրավոր,
     Եվ անպարտ երկիրն այնպես արյունոտ...
     Վահան Տերյան

mamul.am

Սիոն արքեպիսկոպոս Ադամյանը Նիկոլ Փաշինյանի առաջ զեղչեց Գարեգին Երկրորդի անունը

14.12.2025 13:28

«Մանկական Եվրատեսիլ 2025» երգի մրցույթում Հայաստանը զբաղեցրեց 4-րդ հորիզոնականը. հաղթող երկիրը Ֆրանսիան է

13.12.2025 22:27

Արագածոտնի թեմի առաջնորդ Մկրտիչ Սրբազանի կալանքը 2 ամսով երկարաձգվել է

13.12.2025 16:15

Ըստ նախնական տվյալների՝ զինծառայողն իրեն ամրակցված զենքով կրակոց է արձակել գլխի շրջանում, ինչի հետևանքով մահացել է. ՔԿ

13.12.2025 12:58

Հայտնաբերվել է զինծառայող Սմբատ Մհերի Կիրակոսյանի դին՝ հրազենային վնասվածքով. ՊՆ

12.12.2025 23:14

«Մեր Ձևով» ժողովրդական շարժման անդամները այցելել են Սյունիքի մարզ․ Սիսիանում և Գորիսում բացվել են շարժման նոր մարզային գրասենյակներ (տեսանյութ)

12.12.2025 22:26

Պուտինը և Էրդողանը քննարկել են Հարավային Կովկասում խաղաղության գործընթացը

12.12.2025 19:01

Ինչպիսին է ՀՀ քաղաքական ուժերի վարկանիշը` ըստ «Գելափ Ինթերնեշնլի» հարցման

12.12.2025 18:55

Վահե Շաբանյան — ԶՊՄԿ հարստացուցիչ ֆաբրիկայի ֆլոտատոր

12.12.2025 16:49

Կապան․ կացարան անօթևան մարդկանց

12.12.2025 16:26

Մեղրու գավառի սահմանների ձևավորման գործընթացը 1922-1929 թթ․

12.12.2025 16:00

Ղարաբաղի առանձին շրջաններից տեղահանված ընտանիքների համար բնակարանային մատչելիության ապահովման պետական աջակցության ծրագրի շրջանակում տրամադրված հավաստագրերի գործողության ժամկետը երկարացվել

12.12.2025 14:06