«Չնայած իր մեծ ներդրումին՝ Տերյանի դուստրն այդպես էլ պաշտոնապես չճանաչվեց տերյանագետ». Գրիգոր Էմին-Տերյան

28.04.2020 23:56
1039

    Վահան Տերյանի թոռը՝ Գրիգոր Էմին Տերյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Այսօր մորս՝ Նվարդ Տերյանի ծննդյան օրն է:

    Մայրս, ավա՜ղ, մահացավ 1978-ին, 58 տարեկան հասակում: Եվ չնայած տերյանագիտության մեջ կատարած նրա մեծ ներդրումին, նա այդպես էլ պաշտոնապես չճանաչվեց որպես տերյանագետ և այդ գիտությամբ զբաղվեց որպես հոբբի: Նա իր սեփական չնչին միջոցների հաշվին էր կատարում այդ մեծ աշխատանքը: Մասնավորապես, ինքն իրեն գործուղում էր Օրենբուրգ, Աստրախան, Լենինգրադ, Մոսկվա, Յասնայա Պոլյանա և այլուր, որտեղ կարելի կլիներ գտնել Վահան Տերյանից մնացած մասունքներ, լուսանկարներ, նրան ճանաչած մարդկանց:

    Նվարդ Տերյանին այդպես էլ չընդունեցին աշխատանքի ՀԽՍՀ ԳԱ Գրականության ինստիտուտ նույնիսկ այն պարագայում, երբ ակադեմիկոս Աշոտ Հովհաննիսյանը մորս համար հաստիքային միավոր՝ դրույք իջեցրեց այդ ինստիտուտին: Նույնիսկ այն ժամանակ չընդունեցին, երբ այդ ինստիտուտի տնօրեն դարձավ Նվարդ Տերյանին իր մոտիկ ընկեր անվանող ակադեմիկոսը, որը խոստացել էր աշխատանքի ընդունել, եթե դառնա տնօրեն:

    Մորս ամեն մի նախաձեռնություն խափանվում էր:

     Նույնիսկ գիրքը, որտեղ պարփակված էին Միսկարյան քույրերին Վահան Տերյանի գրած 67 ԱՆՀԱՅՏ նամակները, «Հայաստան» հրատարակության ղեկավարությունը հրաժարվեց տպագրել ասելով, թե «չունեն ռուսերեն տառատեսակներ»: Եվ դա այն դեպքում, երբ մայրս պայմանագիր ուներ այդ հրատարակչության հետ: Հրատարակչությունը համաձայն էր վճարել հոնորարը՝ չտպագրված գրքի համար(!?): Միայն ակադեմիկոս Աշոտ Հովհաննիսյանի միջամտության շնորհիվ էր, որ այդ չափազանց արժեքավոր գիրքը տպագրվեց 1970-ին՝ այն ժամանակների համար չնչին՝ 3 հազար տպաքանակով:

    Մոսկվայի «Մոլոդայա Գվարդիա» հրատարակչությունը համաձայնվել էր իր հանրահայտ ЖЗЛ (Жизнь замечательных людей) շարքում ընդգրկել Նվարդ Տերյանի և հայտնի ռուս գրող և թարգմանիչ Ռիտա Ռայտ-Կովալյովայի կողմից համատեղ գրվելիք գիրքը՝ Վահան Տերյանի կյանքի և գործունեության մասին: Դրա համար պահանջվում էր ընդամենը Հայաստանի Մինիստրների Խորհրդի կողմից տրված տեղեկանքը, որ իրենք դեմ չեն: Եվ ի՞նչ եք կարծում տրվե՞ց այդ թույլտվությունը: Իհարկե՝ ոչ: Հետագայում մայրս իմացավ, որ ինչ-որ մեկն ասել էր. «Ո՞վ է Նվարդ Տերյանը, ի՞նչ է հասկանում նա Տերյանից»: Նշեմ միայն, որ ЖЗЛ շարքում հայերի մասին մինչ օրս տպագրվել է երկու, թե երեք գիրք միայն: Իսկ կարող էր լինել նաև Վահան Տերյանի մասին, ինչը կօգներ ԽՍՀՄ և աշխարհի ժողովուրդներին իմանալ, թե ով է եղել Վահան Տերյանը:

    Այդուհանդերձ, մայրս չէր համաձայնվում վերադառնալ և բնակվել իր ծննդավայր Մոսկվայում, որտեղ անցել էին նրա մանկության ու ուսանողության անհոգ տարիները։ Նա գերադասեց մնալ իր սիրելի Նաիրիում, որտեղ, ինչպես նրա հայրն էր գրել՝ «այնպես չար ու խոր» է խոցում «սիրտը մարդկային դաշույնը քինոտ»։

         Մշուշի միջից, - տեսի՜լ դյութական,-
         Բացվում է կրկին Նաիրին տրտում․
         Ո՞ր երկրի սրտում թախիծ կա այնքան,
         Եվ այնքան ներում–– ո՞ր երկրի սրտում...
         Որտե՞ղ են քարերն այնպես վերամբարձ
         Ձեռների նըման պարզված երկնքին,
         Որտե՞ղ է աղոթքն այնպես վեհ ու պարզ
         Եվ զոհաբերումն այնպես խնդագին...
         Որտե՞ղ է խոցում այնպես չար ու խոր
         Սիրտը մարդկային դաշույնը քինոտ,
         Որտե՞ղ է հոգին այնպես վիրավոր,
         Եվ անպարտ երկիրն այնպես արյունոտ...
         Վահան Տերյան

    mamul.am

    Ադրբեջանի ՊՆ հաղորդագրությունը չի համապատասխանում իրականությանը. ՀՀ ՊՆ

    09.04.2025 22:03

    «Ավելացվել է գիշերային պարեկության թիվը հայ-ադրբեջանական սահմանին»․ ԵՄ դիտորդական առաքելություն

    09.04.2025 20:07

    Թրամփն ընկերություններին հորդորել է արտադրությունը տեղափոխել ԱՄՆ

    09.04.2025 18:39

    Հայաստանն ու Իրանը համատեղ զորավարժություն կանցկացնեն

    09.04.2025 18:31

    Ռուսաստանը հետևում է Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին տիրող իրադրությանը. Զախարովա

    09.04.2025 17:21

    Ադրբեջանը չի կատարի ՄԻԵԴ-ի կայացրած որոշումները, հայտարարել է Իլհամ Ալիևը

    09.04.2025 17:03

    Կապանում ռուսական հյուպատոսության բացումը վստահելի երաշխիք կլինի Սյունիքի խաղաղ և ապահով զարգացման համար․ Զախարովա

    09.04.2025 15:18

    Ադրբեջանը շարունակաբար կասկածի տակ է դնում քարտեզների ճշգրտությունը, չնայած որ բազմիցս հայտարարել ենք՝ չկան «ավելի լավ կամ ավելի ճշգրիտ» քարտեզներ. ՀՀ ԱԳՆ խոսնակ

    09.04.2025 14:36

    2024-ին ՀՀ-ում արձանագրվել է զոհերով և վիրավորներով 4314 ՃՏՊ, զոհվել է 333 մարդ. Ոստիկանապետ

    09.04.2025 14:34

    Գեղարքունիքում ականի պայթյունից զինծառայող է վիրավորվել. կյանքին վտանգ չի սպառնում

    09.04.2025 14:29

    Ինչու է ձգձգվում Կապանում ՌԴ հյուպատոսության բացումը. մեկնաբանում է Զախարովան

    09.04.2025 14:26

    ԶՊՄԿ կայուն զարգացման գծով տնօրեն Արմեն Ստեփանյանը Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի ավագ դպրոցում «Կայուն զարգացումը ժամանակակից բիզնեսում» թեմայով դասախոսություն է կարդացել

    09.04.2025 14:01