Շուշին իր նշանակությամբ մեծ կարևորություն է ունեցել ոչ միայն Արցախի ու Հայաստանի, այլ ամբողջ Հարավային Կովկասի համար. Ռուբեն Վարդանյան

23.03.2023 21:12
1352

Շուշին Արցախի ամենահարուստ ու զարգացած քաղաքն էր, որտեղ գործում էին դատարաններ, դպրոցներ, համքարություններ, գործարաններ և կառուցվել էր Արցախի առաջին տպագրատունը։ Շուշիի պես շեն քաղաքը իր նշանակությամբ շատ «գրավիչ» էր թուրքերի համար։ 1905 թվականից սկսած հայերի հետ հրահրվող պարբերական բախումների թիվը սկսեց աճել։

Շուշիում 1920 թվականի մարտին ադրբեջանցիները կոտորեցին տասնյակ հազարավոր հայերի։ Քաղաքն ավերվեց ու թալանվեց։
Հատկանշական է, որ երբ Շուշիի ջարդերից տասը տարի անց ռուս բանաստեղծ Օսիպ Մանդելշտամը կնոջ հետ այցելեց Հայաստան, եղավ Արցախում և Շուշիում, քաղաքը տեսավ այնպես, ինչպես կոտորածից հետո էր՝ մռայլ, ավերված ու թալանված, իսկական մահվան քաղաք։

Նադեժդա Մանդելշտամն իր հուշերում նկարագրում է, թե 1920 թ. մարտին հայերի դեմ սկսված կոտորածից հետո ինչի էին վերածել արդբեջանցիները երբեմնի հարուստ ու բարեկեցիկ, ծաղկող ու հայկական Շուշին։ Իսկ նշանավոր բանաստեղծն այդ ճամփորդությունից հետո գրեց իր ամենամռայլ բանաստեղծությունը`

На высоком перевале
В мусульманской стороне
Мы со смертью пировали —
Было страшно, как во сне.

Нам попался фаэтонщик,
Пропеченный, как изюм,
Словно дьявола погонщик,
Односложен и угрюм.

То гортанный крик араба,
То бессмысленное «цо», —
Словно розу или жабу,
Он берег свое лицо:

Под кожевенною маской
Скрыв ужасные черты,
Он куда-то гнал коляску
До последней хрипоты.

И пошли толчки, разгоны,
И не слезть было с горы —
Закружились фаэтоны,
Постоялые дворы...

Я очнулся: стой, приятель!
Я припомнил — черт возьми!
Это чумный председатель
Заблудился с лошадьми!

Он безносой канителью
Правит, душу веселя,
Чтоб вертелась каруселью
Кисло-сладкая земля...

Так, в Нагорном Карабахе,
В хищном городе Шуше
Я изведал эти страхи,
Соприродные душе.

Сорок тысяч мертвых окон
Там видны со всех сторон
И труда бездушный кокон
На горах похоронен.

И бесстыдно розовеют
Обнаженные дома,
А над ними неба мреет
Темно-синяя чума.

Ռուբեն Վարդանյան / Рубен Варданян 

Լիբանանում ևս մեկ վտանգավոր գիծ է հատվել. Իսրայելը գնդակոծել է ՄԱԿ-ի խաղաղապահներին. Բորել

11.10.2024 19:47

Սիսիան-Քաջարան ճանապարհը կառուցելու համար Հայաստանը 236 մլն եվրոյի չափով վարկ կստանա

11.10.2024 19:31

Բաքվում ապօրինի պահվող Արցախի նախկին ղեկավարների կալանքի ժամկետները երկարաձգվել են

11.10.2024 18:52

Իրանում ՌԴ դեսպանությունն իր քաղաքացիներին զգոնության կոչ է արել

11.10.2024 00:15

Իսրայելը ռմբակոծել է Բեյրութը. թիրախում «Հեզբոլլահ»-ի բարձրաստիճան պաշտոնյան է

10.10.2024 22:15

Սյունիքում եղբայրներ են ծեծի ենթարկվել․ բժիշկները պայքարում են նրանց կյանքի համար

10.10.2024 22:09

«Զանգեզուրի միջանցքի» շուրջ հայկական կողմի հետ կապված զարգացում կա. թուրք նախարար

10.10.2024 19:22

ԱԺ հանձնաժողովը սահմանազատման կանոնակարգը կքննարկի հոկտեմբերի 21-ին

10.10.2024 18:43

Իսրայելը կարող է հակահարված տալ Իրանին Յոմ Կիպուր տոնի ժամանակ

10.10.2024 16:44

Ամբողջ աշխարհի համար խայտառակություն է, որ UWC Dilijan ստեղծած մարդը Բաքվի բանտում է. Օկամպո

10.10.2024 16:37

ԱՄՆ-ն և ԵՄ-ն պետք է առաջնորդություն ստանձնեն և օգտագործեն COP29-ը որպես լծակ՝ Բաքվից պահանջելու ազատ արձակել հայ բանտարկյալներին. Օսկանյանի հոդվածը Newsweek-ի համար

10.10.2024 16:30

Արցախցիները մեքենաները կկարողանան գրանցել արտոնյալ ընթացակարգով

10.10.2024 15:22