Շուշին իր նշանակությամբ մեծ կարևորություն է ունեցել ոչ միայն Արցախի ու Հայաստանի, այլ ամբողջ Հարավային Կովկասի համար. Ռուբեն Վարդանյան

23.03.2023 21:12
308

Շուշին Արցախի ամենահարուստ ու զարգացած քաղաքն էր, որտեղ գործում էին դատարաններ, դպրոցներ, համքարություններ, գործարաններ և կառուցվել էր Արցախի առաջին տպագրատունը։ Շուշիի պես շեն քաղաքը իր նշանակությամբ շատ «գրավիչ» էր թուրքերի համար։ 1905 թվականից սկսած հայերի հետ հրահրվող պարբերական բախումների թիվը սկսեց աճել։

Շուշիում 1920 թվականի մարտին ադրբեջանցիները կոտորեցին տասնյակ հազարավոր հայերի։ Քաղաքն ավերվեց ու թալանվեց։
Հատկանշական է, որ երբ Շուշիի ջարդերից տասը տարի անց ռուս բանաստեղծ Օսիպ Մանդելշտամը կնոջ հետ այցելեց Հայաստան, եղավ Արցախում և Շուշիում, քաղաքը տեսավ այնպես, ինչպես կոտորածից հետո էր՝ մռայլ, ավերված ու թալանված, իսկական մահվան քաղաք։

Նադեժդա Մանդելշտամն իր հուշերում նկարագրում է, թե 1920 թ. մարտին հայերի դեմ սկսված կոտորածից հետո ինչի էին վերածել արդբեջանցիները երբեմնի հարուստ ու բարեկեցիկ, ծաղկող ու հայկական Շուշին։ Իսկ նշանավոր բանաստեղծն այդ ճամփորդությունից հետո գրեց իր ամենամռայլ բանաստեղծությունը`

На высоком перевале
В мусульманской стороне
Мы со смертью пировали —
Было страшно, как во сне.

Нам попался фаэтонщик,
Пропеченный, как изюм,
Словно дьявола погонщик,
Односложен и угрюм.

То гортанный крик араба,
То бессмысленное «цо», —
Словно розу или жабу,
Он берег свое лицо:

Под кожевенною маской
Скрыв ужасные черты,
Он куда-то гнал коляску
До последней хрипоты.

И пошли толчки, разгоны,
И не слезть было с горы —
Закружились фаэтоны,
Постоялые дворы...

Я очнулся: стой, приятель!
Я припомнил — черт возьми!
Это чумный председатель
Заблудился с лошадьми!

Он безносой канителью
Правит, душу веселя,
Чтоб вертелась каруселью
Кисло-сладкая земля...

Так, в Нагорном Карабахе,
В хищном городе Шуше
Я изведал эти страхи,
Соприродные душе.

Сорок тысяч мертвых окон
Там видны со всех сторон
И труда бездушный кокон
На горах похоронен.

И бесстыдно розовеют
Обнаженные дома,
А над ними неба мреет
Темно-синяя чума.

Ռուբեն Վարդանյան / Рубен Варданян 

Մեկնաբանություն ԱՄՆ Պետքարտուղարության պաշտոնական ներկայացուցչի հայտարարության վերաբերյալ

31.05.2023 21:23

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը ժամանել է Քիշնև

31.05.2023 21:19

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ժամանել է Մոլդովա

31.05.2023 20:46

Խաղաղապահները կրկին հրադադարի խախտում են արձանագրել Մարտակերտի շրջանում. ՌԴ ՊՆ

31.05.2023 20:45

Արցախի կառավարության տեղեկագիր․ շրջափակման 170-րդ օր

31.05.2023 17:44

Հունիսի 1-ին Գորիսի համայնքապետարանը սիրով հրավիրում է բոլորին՝ միասին տոնելու Երեխաների իրավունքների պաշտպանության միջազգային օրը

31.05.2023 17:40

Ձեռք է բերվել պայմանավորվածություն. Օվերչուկը՝ ՀՀ-ի, ՌԴ-ի և Ադրբեջանի փոխվարչապետների հանդիպման մասին

31.05.2023 17:36

Ամերիկայի Հայ դատը դեմ է Բայդենի վարչակազմի անխոհեմ քաղաքականությանը, որը կհանգեցնի Արցախի ընտանիքների դեմ երկրորդ Հայոց ցեղասպանության

31.05.2023 17:31

Վարչապետը ԵԽԽՎ հանձնաժողովի նախագահի տեղակալի հետ քննարկել է Լաչինի միջանցքի արգելափակման հետևանքով ստեղծված իրավիճակը

31.05.2023 15:47

Վարչապետը հայտնեց՝ ինչ են ասում կալանավորված զինվորականները, երբ հարցնում են՝ ինչու Խոզնավարում չեն պաշտպանել ՀՀ տարածքը

31.05.2023 15:40

Հայտարարություն Արցախի հասցեին Ադրբեջանի նախագահի հնչեցրած սպառնալիքների կապակցությամբ

31.05.2023 15:36

Հայաստանում ժողովրդավարության նկատմամբ վերաբերմունքը գործիք է ծառայել, որպեսզի բոլորս ԼՂ հարցի մասին ճշմարտությունը չիմանանք․ Փաշինյան

31.05.2023 15:25