Շուշին իր նշանակությամբ մեծ կարևորություն է ունեցել ոչ միայն Արցախի ու Հայաստանի, այլ ամբողջ Հարավային Կովկասի համար. Ռուբեն Վարդանյան

23.03.2023 21:12
2451

Շուշին Արցախի ամենահարուստ ու զարգացած քաղաքն էր, որտեղ գործում էին դատարաններ, դպրոցներ, համքարություններ, գործարաններ և կառուցվել էր Արցախի առաջին տպագրատունը։ Շուշիի պես շեն քաղաքը իր նշանակությամբ շատ «գրավիչ» էր թուրքերի համար։ 1905 թվականից սկսած հայերի հետ հրահրվող պարբերական բախումների թիվը սկսեց աճել։

Շուշիում 1920 թվականի մարտին ադրբեջանցիները կոտորեցին տասնյակ հազարավոր հայերի։ Քաղաքն ավերվեց ու թալանվեց։
Հատկանշական է, որ երբ Շուշիի ջարդերից տասը տարի անց ռուս բանաստեղծ Օսիպ Մանդելշտամը կնոջ հետ այցելեց Հայաստան, եղավ Արցախում և Շուշիում, քաղաքը տեսավ այնպես, ինչպես կոտորածից հետո էր՝ մռայլ, ավերված ու թալանված, իսկական մահվան քաղաք։

Նադեժդա Մանդելշտամն իր հուշերում նկարագրում է, թե 1920 թ. մարտին հայերի դեմ սկսված կոտորածից հետո ինչի էին վերածել արդբեջանցիները երբեմնի հարուստ ու բարեկեցիկ, ծաղկող ու հայկական Շուշին։ Իսկ նշանավոր բանաստեղծն այդ ճամփորդությունից հետո գրեց իր ամենամռայլ բանաստեղծությունը`

На высоком перевале
В мусульманской стороне
Мы со смертью пировали —
Было страшно, как во сне.

Нам попался фаэтонщик,
Пропеченный, как изюм,
Словно дьявола погонщик,
Односложен и угрюм.

То гортанный крик араба,
То бессмысленное «цо», —
Словно розу или жабу,
Он берег свое лицо:

Под кожевенною маской
Скрыв ужасные черты,
Он куда-то гнал коляску
До последней хрипоты.

И пошли толчки, разгоны,
И не слезть было с горы —
Закружились фаэтоны,
Постоялые дворы...

Я очнулся: стой, приятель!
Я припомнил — черт возьми!
Это чумный председатель
Заблудился с лошадьми!

Он безносой канителью
Правит, душу веселя,
Чтоб вертелась каруселью
Кисло-сладкая земля...

Так, в Нагорном Карабахе,
В хищном городе Шуше
Я изведал эти страхи,
Соприродные душе.

Сорок тысяч мертвых окон
Там видны со всех сторон
И труда бездушный кокон
На горах похоронен.

И бесстыдно розовеют
Обнаженные дома,
А над ними неба мреет
Темно-синяя чума.

Ռուբեն Վարդանյան / Рубен Варданян 

Գորիսի պետական քոլեջի տնօրեն Կարեն Լազարյանի դիմումը կրթօջախի ուսանողներին եւ դասախոսներին

14.05.2025 20:36

Մայիսի 14-15-ին Հայաստանը կշարունակի գտնվել ակտիվ ցիկլոնի ազդեցության գոտում

14.05.2025 17:28

Գորիսի Վաղարշ Վաղարշյանի անվան դրամատիկական թատրոնը միջազգային փառատոնում արժանացել է դիպլոմի

14.05.2025 16:29

Մոսկվան Երևանին էներգաբլոկների զանազան տարբերակներ է առաջարկել․ Կոպիրկին

14.05.2025 16:08

Հայկական ատոմային էլեկտրակայանը կդադարեցնի աշխատանքը երկու ամսով

14.05.2025 16:06

Ժողովուրդները խաղաղություն են ուզում. եկեք հանդիպենք, երկխոսենք, բանակցենք. Հռոմի պապը դիմել է համաշխարհային առաջնորդներին

14.05.2025 14:51

Մհեր Գրիգորյանը և Իրանի դեսպանը անդրադարձել են էներգետիկ և առևտրատնտեսական ոլորտներում համագործակցությանը

14.05.2025 14:23

ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆՆԵՐԸ ՊԱՀԱՆՋՈՒՄ ԵՆ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆ ԼՈՌՎԱ ՀԱՆՔԵՐՈՒՄ

14.05.2025 12:26

Երևանում Շահրամանյանը ստորագրել է մեկ այլ հրամանագիր, որով անվավեր է ճանաչվել Արցախը լուծարելու հրամանագիրը

14.05.2025 11:00

Դասադուլի եւ գործադուլի երրորդ օր. ուսանողներն ու դասախոսները Գորիսի պետական քոլեջում ստեղծված վիճակի մեղավոր ու պատասխանատու են համարում նախարար Ժաննա Անդրեասյանին

14.05.2025 10:10

Ռուսական պատվիրակությունը Ստամբուլում կսպասի ուկրաինական կողմին․ Պեսկով

13.05.2025 22:52

ՀՀ-ն հայտ է ներկայացրել Տաթևի վանքն ու Որոտանի կիրճը ՅՈւՆԵՍԿՕ–ի ցուցակում ընդգրկելու համար

13.05.2025 20:39