Օգոստոսի 25-ին Կապանում սպասվում է Հայաստանի Հանրապետությունում Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան Ֆան Յոնգի հանդիպումը լրագրողների հետ:

Հանդիպմանը կմասնակցեն նաև «Սյունյաց երկրի» ներկայացուցիչները:

Ինչպես տեղեկացրել են, հանդիպման մասնակիցները դեսպանին հարցեր ուղղելու հնարավորություն կունենան, որոնք էլ, պայմանավորվածության  համաձայն, փոխանցել  ենք դեսպանատուն:

Առաջադրվելիք վեց հարցը՝ ստորև:

***

Հարգելի պարոն դեսպան

Ես ներկայացնում եմ Սյունիքի մարզային պարբերականը՝ «Սյունյաց երկիր»-ը և syuniacyerkir.am կայքը:

Մեր խմբագրակազմի և մեր ընթերցողների ու հետևորդների անունից, նախևառաջ, գոհություն եմ հայտնում նման ձևաչափով հանդիպման համար:

Սա երկխոսելու  լավագույն տարբերակն է, և ակնկալում ենք անկեղծ խոսակցություն, դիվանագետներին բնորոշ ընդհանուր և կոնկրետությունից զուրկ ձևակերպումներից զերծ զրույց:

Ես վեց հարց ունեմ և կներկայացնեմ միանգամից:

Ցանկալի է դրանց պատասխանը նաև գրավոր ստանալ՝ մեր հարթակներում հրապարակելու համար՝ հաշվի առնելով այն հետաքրքրությունը, որ կա Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության հարավկովկասյան քաղաքականության հանդեպ:

Հարց առաջին

Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը մեզանում գերտերության ընկալում ունի, և տեսնում ենք, թե ինչ դրական դեր է խաղում նոր աշխարհակարգի ստեղծման գործում:

Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը մեզանում հայ ժողովրդի անկեղծ բարեկամի ընկալում ունի, որի արմատները հասնում են դարերի խորքերը, ինչը մենք բարձր ենք գնահատում:

2020թ. աշնանը մեր ժողովուրդը մեծ փորձության ենթարկվեց և մեծ ողբերգություն ապրեց:

Մարդակեր երկու պետություն՝ Ադրբեջան և Թուրքիա, գումարած միջազգային ահաբեկչական կազմակերպությունների հազարավոր զինյալներ, պատերազմ սանձազերծեցին հայ ժողովրդի դեմ՝ օգտագործելով նույնիսկ արգելված զինատեսակներ:

Եվ դա կատարվեց աշխարհի աչքի առաջ. երբեմն-երբեմն ու միայն լսում էինք ոչինչ չասող, անկարեկից հայտարարություններ:

Կուզենայինք իմանալ՝ ի՞նչ կոնկրետ, գործնական քայլեր ձեռնարկեց Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը 44 օր տևած պատերազմի ընթացքում՝ անհավասար կռիվը կանգնեցնելու, ագրեսորին զսպելու և  հայ ժողովրդի հերթական կոտորածը կասեցնելու ուղղությամբ:

Հարց երկրորդ

Դուք ժամանել  եք Հայաստանի այն մարզը, որը սեպի նման խրված է արհեստածին Ադրբեջան պետության երկու հատվածի, ինչպեսև Ադրբեջանի ու Թուրքիայի միջև:

Դուք ժամանել եք այն երկրամաս, որի լինելիությամբ է պայմանավորված Հայաստան պետության գոյությունը:

Դուք եկել եք այն երկրամաս, որ դարեր շարունակ և հատկապես վերջին հարյուր տարում լրջագույն խոչընդոտ է եղել Թուրքիայի ծավալապաշտական ձգտումների իրականացման ճանապարհին՝ դեպի թյուրքալեզու աշխարհ, որը հասնում է մինչև Չինաստանի սահմաններ:

Սակայն 2020թ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունից հետո (հակառակ այդ փաստաթղթի տրամաբանության) Ադրբեջանը բռնազավթել է Սյունիքի մարզի մի շարք տարածքներ, շրջափակել տեղացիներիս համար (և ոչ միայն) կենսական նշանակություն ունեցող տրանսպորտային մայրուղիներ:

Ձեր գնահատականը կուզենայինք իմանալ այդ ամենի վերաբերյալ:

Եվ քանի որ, ցավոք, երաշխիք չկա, որ անեքսիաների այդ սև շքերթը դադար կունենա, կուզենայինք Ձեր տեսակետն իմանալ՝ մի՞թե հնարավոր չէ չափ դնել Ադրբեջանի և Թուրքիայի արյունահոտ ախորժակին:

Այդ ինչպե՞ս է պատահում, օրինակ, որ 40-50 պետություն ամենօրյա ռեժիմով ու կոնկրետ գործերով սատարում են Ուկրաինային, իսկ Հայաստանի հանդեպ շարունակվող (անաղմուկ) ագրեսիան՝ մարդկային անվերջանալի զոհերով, ոչ մեկի ուշադրությանը չի արժանանում:

Հարց երրորդ

Ես մասնագիտությամբ պատմաբան եմ և որոշակիորեն ծանոթ եմ Չինաստանի պատմությանն ու ձեր ժողովրդի հոգեկերտվածքին, բարոյական նկարագրին, որն աչքի է ընկնում հումանիզմով:

Միայն Սյունիքի մարզից (Արցախյան վերջին պատերազմի հետևանքով) 11 անհետ կորած ունենք, մեկ դատապարտված՝ Բաքվի դատարանի շինծու մեղադրանքով:

Ադրբեջանը հայ գերիների հետ վարվում է այնպես, ինչպես չէին վարվում անգամ վաղ միջնադարում:

Արդյո՞ք Չինաստանն իր հեղինակավոր ու ծանրակշիռ խոսքը չի ուզում ասել՝ մեր գերիների վերադարձի և անհետ կորածների ճակատագրերի որոշարկման ուղղությամբ:

Ի դեպ, այդ երկիրը, համաձայն հայտնի հայտարարության, վաղուց պետք է լուծած լիներ տվյալ հարցերը, մինչդեռ զբաղվում է պատանդառությամբ՝ դարձյալ աշխարհի աչքի առաջ:

Հարց չորրորդ

Արդյո՞ք Չինաստանը, որպես հայ ժողովրդին բարեկամ տերություն, չի կամենում ավելի կոնկրետ, հստակ և գործնական քայլեր ձեռնարկել Սյունիքում՝ նկատի ունենալով Թուրքիայի և Ադրբեջանի անթաքույց նկրտումները մեր երկրամասի հանդեպ:

Ասենք, օրինակ, Սյունիքում հյուպատոսության հիմնում, ինչը թույլ կտար մշտապես դիտարկել երկրամասի շուրջ տեղի ունեցող զարգացումները:

Կամ՝ չե՞ք կարծում, որ Չինաստանը նույնպես, Իրանի օրինակով (թեև վերջինս հետաքրքրված լինելու այլ պատճառներ ունի), պետք է կարմիր գծեր սահմանի Թուրքիայի և Ադրբեջանի հակասյունիքյան գործողությունների ճանապարհին:

Հարց հինգերորդ

Ենթադրում եմ, որ Հայաստանում գտնվելու ընթացքում Դուք հասցրել եք ծանոթանալ հայոց Արցախի պատմությանը:

Հավանաբար տեղյակ եք նաև, թե Ադրբեջանում, պետական ամենաբարձր մակարդակով, հակահայկական ինչ հիստերիա է ծավալվում տարիներ, եթե ոչ տասնամյակներ շարունակ:

Տեսնում եք նաև, թե արցախահայությանը հայրենազրկելու ուղղությամբ ինչ քայլերի է դիմում այդ երկիրը հիմա՝ վերստին շրջանցելով հայտնի հայտարարությունը. Բերձորի, Աղավնոյի, Սուսի մերօրյա ողբերգությունները՝ ահավասիկ, Լաչինի միջանցքի նոր երթուղու կամայական վերափոխումը՝ ահավասիկ:

Եվ նման իրավիճակում անձամբ Դուք պատկերացնո՞ւմ եք Արցախի բնակչության գոյությունն Ադրբեջան պետության կազմում:

Հարց վեցերորդ

Տպավորություն ունենք, որ Հայաստանի Հանրապետության և Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության երբեմնի դրվատելի հարաբերությունները ճաք են տվել վերջին տարիներին:

Եթե  ասեք՝ ամեն ինչ լավ է և նորմալ հունի մեջ է, ապա (ներող եղեք) Ձեր պատասխանը հավատ չի ներշնչի՝ մեղմ ասած:

Եվ ուրեմն՝ ի՞նչ խոչընդոտներ, խանգարող հանգամանքներ կան հայ-չինական հարաբերություններում, և այն էլ՝ հիմա, երբ մեր երկիրն ու հայոց պետականությունը  կանգնած են լրջագույն մարտահրավերների առջև:

***

Պարոն դեսպան

Մեզ և մեր լսարանին հենց այդ հարցերն են հետաքրքրում այսօր:

Միգուցե գերագնահատեցի Չինաստանի դերակատարությունը Հարավային Կովկասում...

Դա, իհարկե, կերևա Ձեր պատասխաններից:

Մի բան, այդուհանդերձ, ակնհայտ է ու անվիճելի՝ դա մեր ժողովուրդների բազմադարյա բարեկամությունն է, որն անկեղծության պակաս չպիտի ունենա՝ անկախ եկող-գնացող իշխանությունների վերաբերմունքից:

Սամվել Ալեքսանյան

«Սյունյաց երկիր» թերթի խմբագիր