Հարցազրույց «Ագարակի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ» փակ բաժնետիրական ընկերության տնօրեն Անդրեյ Սինյակովի հետ

Մայիսի 18-ին «Սյունյաց երկիր» թերթի ստեղծագործական խումբը Մեղրու տարածաշրջան կատարած այցի շրջանակում եղավ «Ագարակի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ» փակ բաժնետիրական ընկերությունում, հանդիպեց կոմբինատի տնօրեն Անդրեյ Սինյակովին եւ զրույց ունեցավ նրա հետ: Անդրադարձ եղավ ընկերության ներկա ընթացքի, առաջիկա ծրագրերի, հիմնահարցերի եւ նոր տնօրենի որդեգրած սոցիալական քաղաքականության, ձեռնարկության տնօրենության եւ կոմբինատի արհեստակցական կազմակերպության համագործակցության, այլ օրախնդիր հարցերի:

- Պարոն Սինյակով, ի՞նչ գիտեիք Հայաստանի մասին եւ ի՞նչ փոխվեց Ձեր պատկերացումներում, քանի որ ապրել եւ աշխատել եք հեռավոր Յակուտիայում, ինչպե՞ս հարմարվեցիք նոր պայմաններին:

- Լավ տպավորություններ ունեմ այստեղի մասին, խորհրդային տարիներին մենք մի բազմազգ պետության մեջ էինք ապրում, ժողովուրդը միասնական էր, ես ոչ մեծ բնակավայրում եմ ծնվել եւ հասակ առել, որտեղ բնակվում էին Խորհրդային Միության 15 հանրապետության ներկայացուցիչներ, ապրում էին համերաշխ: Ես ընդհանրապես Հայաստանում առաջին անգամ չեմ, մանկական տարիներին եմ առաջին անգամ եղել: Մեր բնակարանն առաջին հարկում էր, երկրորդ հարկում հայկական ընտանիք էր բնակվում: Այն զգացողությունն ունեմ, որ երբեք այստեղից չեմ գնացել: Մեզ մոտ էլ այսպիսի լեռներ կան: Միակ բանը, որ տարբեր է, այն է, որ այնտեղ ինը ամիս ձմեռ է լինում, այստեղ՝ ինը ամիս ամառ: Ինձ շատ ջերմությամբ ընդունեցին ե՛ւ համայնքը, ե՛ւ կոմբինատի անձնակազմը, այնպես որ անհարմարավետության զգացում չեմ ունեցել:

- Հանքարդյունաբերության մեջ վերջին մեկ-երկու տարում միջազգային մասշտաբով հիմնախնդիր էր գների ցածր նիշը, որը, կարծեք, մի փոքր կայունացել է: Ինչպե՞ս եք գնահատում գների ներկա վիճակը, արդյո՞ք կարելի է համարել, որ կայունացման ճանապարհ եք դուրս եկել:

- 2015-2016 թվականներին դժվարին իրավիճակ էր ստեղծվել լեռնահանքային արդյունաբերության մեջ՝ կապված համաշխարհային շուկայում գունավոր մետաղների գների անկման հետ: Բայց ինչպես ցույց է տալիս վիճակագրությունը, 2016-ի վերջին եռամսյակում մետաղների գների փոքր-ինչ կայունացում արձանագրվեց, իսկ այս տարվա հունվարին մեկ տոննա պղնձի գինը հասավ վեց հազար դոլարի, հիմա 5600 դոլար է: Չնայած ձեռնարկության բյուջեն կազմվել է այդ ցուցանիշների սահմաններում, բայց այսօր առաջընթացի հնարավորություններ ենք փնտրում. դա նախեւառաջ արտադրության օպտիմալացումն է, ծախսերը նվազագույնի հասցնելն առանց աշխատողների թվաքանակը կրճատելու: «Գեոպրոմայնինգ» ընկերության խումբը եւ մեր կոմբինատի կոլեկտիվն ու ես անձամբ գիտակցում ենք, որ պիտի առաջիկայում արդյունավետ աշխատենք: Ես արդեն որոշակի առաջընթաց եմ նշմարում. մենք երկու միլիոն դոլարի ներդրում ենք կատարել, լեռնարդյունաբերական նոր տեխնիկայի առաջին խմբաքանակն ենք ստացել՝ թրթուրավոր էքսկավատոր, բուլդոզերներ, 55 տոննա բեռնատարողությամբ ինքնաթափերի առաջին խմբաքանակը՝ 5 մեքենա, ստացել ենք հունիսին, հուլիսի սկզբին կստանանք երկրորդ խմբաքանակը: Դա հնարավոր դարձավ ծախսերի օպտիմալացման շնորհիվ, որ ձեռնարկությունում կատարեցինք: Մենք ոչ թե հույս ունենք, այլ համոզված ենք, որ կհասնենք այն արտադրական ցուցանիշներին, որ պլանավորել ենք:

- Այս տարվա փետրվարի 3-ին նշանակվել եք ձեռնարկության տնօրեն, ձեռնարկությանը ծանոթանալու հնարավորություն եք ունեցել: Ինչպե՞ս եք գնահատում կոմբինատի կադրային ներուժը, մասնագետների պատրաստվածությունը:

- Պիտի ասեմ, որ կադրային խնդիր ոչ միայն մեր կոմբինատում, այլ ամենուր կա: Հիշենք՝ նախկինում մի կարգախոս էր շրջանառվում՝ կադրերն են որոշում ամեն ինչ: Կադրերի հարցում որոշակի դժվարություն կա, ես կադրային հարցում պաշտպանում եմ «Գեոպրոմայնինգ» ընկերության քաղաքականությունը. նախեւառաջ նախապատվությունը տալ տեղացի կադրերին: Վերջին երկու տարում կոմբինատի միջոցներից կադրերի պատրաստման նպատակով գումարներ են հատկացվել, որ նույնիսկ պատանիները եւ աղջիկները դպրոցական տարիքից հաղորդակցվեն կոմբինատի տեխնոլոգիական պրոցեսներին: Այդ քաղաքականությունն առաջիկայում եւս պիտի շարունակենք: Հիմնականում կոմբինատը կադրային ներուժ ունի, պարզապես կուզեի, որ նրանց որակավորումն ավելի բարձր լիներ, եթե ձեռնարկության կադրերի վիճակագրությանն ես ծանոթանում, ապա պարզվում է, որ կադրերի 15-16 տոկոսն ունի բարձրագույն կրթություն, մեծամասամբ աշխատում են 10-15 տարի, նույնիսկ 2015-2016 թվականներին, երբ լեռնահանքային ոլորտում ծանր իրավիճակ ստեղծվեց, ձեռնարկությունում կրճատումներ չեղան, եւ հիմնական շեշտը դնում ենք տեղացի, տարածաշրջանի կադրերի վրա:

- Առաջիկայում սպասվո՞ւմ է ձեռնարկությունում նոր տեխնիկայի եւ տեխնոլոգիայի ներդրում: Ձեզ գոհացնո՞ւմ է կոմբինատի այսօրվա տեխնիկական զինվածությունը, թեպետ զրույցի սկզբում այդ մասին որոշակի խոսեցիք:

- Պիտի ասեմ, որ «Գեոպրոմայնինգ» միջազգային խումբը, սկսած 2008 թվականից, Ագարակի պղնձամոլիբդենային կոմբինատում մոտ 70 մլն դոլարի ներդրում է կատարել, ինչը հնարավորություն է տվել պահպանել ձեռնարկության աշխարհաքաղաքական նշանակությունը, նաեւ լուծում տալ տարածաշրջանի սոցիալ-տնտեսական հարցերին: Այստեղ չորրորդ ամիսն է, ինչ աշխատում եմ, նույնիսկ այդ կարճ ժամանակահատվածում, համաձայնեցնելով սեփականատեր խմբի հետ, ձեռք ենք բերել որոշակի տեխնիկա եւ սարքավորումներ, ինչը միտված է ձեռնարկության հզորությունների պահպանմանը, որոնք այժմ կան: Արդեն նշեցի, որ 2015-2016 թվականները դժվարին էին մեր ոլորտի համար, ձեռնարկությունում տեխնիկական վերազինում չէր կատարվել՝ կապված գունավոր մետաղների գների անկման հետ, մի քանի սարքավորում շարքից դուրս էր եկել, պահեստամասերի պակաս կար: Մենք այն համոզմանն ենք, որ հստակորեն եւ արագ պիտի արձագանքենք տնտեսական շուկայում կատարվող փոփոխություններին, հասնենք պլանային ցուցանիշների կատարման մակարդակին, մենք սոցիալական պատասխանատվություն ունենք այս տարածաշրջանի նկատմամբ, մարդիկ էլ, տեսնելով, որ կոմբինատը տեխնիկապես վերազինվում է, ոգեւորվում են, փայլ է նկատվում նրանց աչքերում, ինչպես ասում են՝ ձեռքները քոր է գալիս աշխատելու համար:

- Որո՞նք են կոմբինատի առջեւ ծառացած առաջնահերթ հիմնախնդիրները, որ լինելու են Ձեր տեսադաշտում պաշտոնավարման ընթացքում:

- Նախ՝ շարունակել տեխնիկական վերազինումը, արտադրության պլանը չիջեցնել, պահպանել կոմբինատի, ինչպես նաեւ «Գեոպրոմայնինգի» զարգացման ռազմավարությունը:
Երկրորդ՝ ծախսերի օպտիմալացումը: Ինչպես հայտնի է, վերջին երեք տարում վնասով ենք աշխատում: Մեզ հույժ անհրաժեշտ է օպտիմալացնել ծախսերը, այդ ուղղությամբ որոշակի աշխատանքներ ենք կատարել՝ հաշվի առնելով միջազգային շուկայի կոնյունկտուրան: Եվ ամենակարեւորը՝ այս վերջին տարիներին կոմբինատի լեռնային աշխատանքներում հետընթաց է գրանցվել: Այսօր մենք քննարկում ենք, թե ինչպես նվազեցնել ծախսերը, հասնել նախագծային ցուցանիշներին, որոնք նախանշված են բաց հանքի համար:

- Ագարակը յուրօրինակ քաղաք-ձեռնարկություն է, ստեղծվել է կոմբինատի բազայի վրա, կոմբինատը մեծապես նպաստել է Ագարակի կառուցապատմանը, մեզ հետաքրքրում է, թե նոր տնօրենը սոցիալական ինչ քաղաքականություն է վարելու, սոցիալական ինչ ծրագրեր է իրականացնելու քաղաքում:

- Սոցիալական քաղաքականությունն ավանդաբար միշտ առաջնահերթ է եղել, այն իրականացվել է մինչեւ իմ պաշտոնավարությունը, դա «Գեոպրոմայնինգ» միջազգային խմբի զարգացման ռազմավարությունն է, մենք պայմանավորվածություններ ունենք հանրապետության կառավարության հետ, կոմբինատը մասհանումներ է անում սոցիալական նպատակներով, մեր հովանավորության ներքո են Ագարակի մանկապարտեզը, դպրոցը, հնարավորության սահմաններում նորոգումներ ենք իրականացնում, ավտոտրանսպորտ հատկացնում, լեռնային տեխնիկա տրամադրում տեղական իշխանություններին: Ճիշտ նկատեցիք, որ Ագարակը քաղաք-ձեռնարկություն է, նրանք՝ կոմբինատն ու քաղաքը, ապրում են ձեռք ձեռքի տված, միմյանց հոգսերով: Կասեմ, որ կոմբինատի սոցիալական քաղաքականությունն անհրաժեշտ բարձրության վրա է:

- Այսօրվա դրությամբ որքա՞ն մարդ է աշխատում ձեռնարկությունում, աշխատատեղերի ավելացո՞ւմ, թե՞ նվազում է սպասվում առաջիկայում:

- 940 մարդ, առայժմ՝ 2017 թվականի արտադրական ցուցանիշների հետ կապված, նոր աշխատատեղեր չեն նախատեսվում: Բացատրեմ՝ ինչու: Այս կոլեկտիվով, մարդկանց այս թվաքանակով կարող ենք նախանշված արտադրական ցուցանիշներին հասնել, ավելորդ ծախսեր չենք նախատեսում, ջանում ենք, որ օղակում հնարավոր է՝ նվազեցնել ծախսերը, բարձրացնել արտադրողականությունը՝ առանց առկա հաստիքները կրճատելու:

- Կուզեինք իմանալ ձեռնարկության տնօրենության եւ կոմբինատի արհեստակցական կազմակերպության փոխհարաբերության մասին: Խորհրդային տարիներին արհկոմին ավելի լուրջ դերակատարություն էր վերապահված:

- Չգիտեմ, մյուս ձեռնարկություններում ինչպես, մեր կոմբինատում արհեստակցական կազմակերպությանը լուրջ դերակատարություն է վերապահված: Մենք արհկոմի հետ համագործակցում ենք ամենատարբեր հարցերով, դա նախեւառաջ զանազան միջոցառումների անցկացումն է, որ միտված է կոլեկտիվի համախմբմանը, մեր շփումներում մեծ տեղ է գրավում աշխատանքային օրենսգրքին առնչվող հարցերի քննարկումը: Գործնականում ես ամեն օր շփվում եմ արհկոմի նախագահի հետ, նախորդ շաբաթվա ընթացքում, ըստ արտադրամասերի, հանդիպել եմ մարդկանց հետ, խորհրդակցություններ անցկացրել, ամեն մի արտադրամասում ներկայացրել ձեռնարկությունում տիրող իրավիճակը, թե ինչ հեռանկարներ կան, ինչ է անհրաժեշտ անել, կատարված գործերին գնահատական տվել: Այս ամենում մեզ արհկոմը շատ է օգնում:

- Բնապահպանական խնդիրները, կարծեք, չեն նվազում նաեւ Ագարակ քաղաքում: Կարճեւան գետն էլ տարիներ ի վեր յուրօրինակ պոչուկատարի է վերածվել:

Ինչպե՞ս եք գնահատում Ագարակում եւ մերձակայքում ստեղծված բնապահպանական վիճակը եւ ի՞նչ ծրագիր ունեք այդ ուղղությամբ:

- Ի դեպ ասեմ, որ Կարճեւան գետի աղտոտումը ոչ մի պարագայում կապված չէ կոմբինատի հետ: Դուք երեւի նկատի ունեք տարբեր բնապահպանական կազմակերպությունների հրապարակումները: Կոմբինատը չի կարող աղտոտել Կարճեւան գետը մի պարզ պատճառով, քանզի կոմբինատի թափուկատարն անցնում է բոլորովին այլ տեղով: Մենք էլ գետից նմուշներ ենք վերցրել, ներկայացրել բնապահպանական տեսչությանը, դա պղտոր ջուր է, որ գալիս է սարերից: Դա դեռ ամենը չէ: Ագարակի կոմբինատը եռամսյակը մեկ մաքրում է Կարճեւան գետի հունը, հեղեղատարները (վերջին անգամ քսան օր առաջ ենք մաքրել): Նույնիսկ ֆիզիկապես հնարավոր չէ, որ կոմբինատի արտանետումները լցվեն այդ գետի հունը: Քանիցս այդ մասին ասվել է, գրվել է, բայց երբեմն-երբեմն այստեղ են գալիս բնապահպանական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ, այդ գետից պղտոր ջրի նմուշ վերցնում եւ դրանից պատմություն սարքում: Շրջակա միջավայրի պահպանության հարցերը կոմբինատի ղեկավարության տեսադաշտում են: Դեռ ավելին, մենք ծրագիր ունենք նախատեսված մինչեւ 2020 թվականը, որ ներառում է բնապահպանական վիճակի բարելավումը, քանզի դա օրենսդրությամբ բնավ էլ նախատեսված չէ: Կոմբինատը ֆինանսական միջոցներ է գտնում՝ վերակառուցելու պոչամբարը, որ թափոնաջրերը պարզաջրվեն եւ նորից կոմբինատ մղվեն:

- Դուք աշխատել եք Ռուսաստանի Դաշնության առաջատար հանքարդյունաբերական ձեռնարկություններում, իսկ հիմա Հայաստանում եք՝ Ագարակում: Հետաքրքիր է՝ շա՞տ է տարբերությունը Ռուսաստանի եւ Հայաստանի նմանատիպ ձեռնարկությունների միջեւ՝ տեխնիկական առումով, կադրերի պատրաստվածության, աշխատանքի կազմակերպման, օրենսդրության առումով:

- Մենք, նախեւառաջ, այստեղ աշխատելու ենք եկել, աշխատանքը բավականին հետաքրքիր է, այստեղ չենք եկել շրջագայելու, մարդկանց այդ խմբից չենք: Դժվարություններ կան արդյունաբերության բոլոր բնագավառներում՝ եւ մետալուրգիայի, եւ հանքաքարի արդյունահանման, եւ արտադրանքի իրացման ոլորտներում: Ինչպես տեսաք, 2009 թվականի ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը չշրջանցեց ոչ մի ձեռնարկություն, այդ թվում եւ Ագարակի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը: Կան ձեռարկություններ, որոնց ֆինանսատնտեսական վիճակը բարվոք է, կան այնպիսիք, որոնք լուրջ դժվարություններ ունեն: Տարբեր ձեռնարկություններում եմ աշխատել. ես կասեմ, որ Խորհրդային Միության օրոք մի տնտեսական համակարգի մեջ էինք գործում: Ռուսաստանի Դաշնությունում եւս լավ օրենքներ են ընդունվել, մանավանդ բնապահպանության հետ կապված շատ կոշտ, «պահանջկոտ» օրենքներ են ընդունվել, կասեի՝ աշխարհի ոչ մի երկրում նման օրենքներ չեն ընդունվել: Հայաստանի Հանրապետությունը եւս հասարակության, բնության, հայրենիքի հանդեպ պարտավորված լինելու վերաբերյալ օրենքներ է ընդունել:

- Դուք ղեկավարում եք հանրապետության հզոր ձեռնարկություններից մեկը, այնուամենայնիվ, ի՞նչ հիմնախնդիրների եք բախվում այստեղ:

- Այստեղ հիմնախնդիրներ չկան, արտադրանքի իրացման շուկա լինի, մետաղական միջազգային բորսայում գները կայուն լինեն՝ ձեռնարկությունն ազատորեն կգործի: Մենք այսօր ձեռնարկության անխափան աշխատանքի ուղիներ ենք փնտրում: Յուրաքանչյուր ձեռնարկությունում կատարյալ ոչինչ չկա, օղակներ կան, որ հստակ պիտի կարգավորես, տեղեր կան, որտեղ պիտի նվազեցնես ծախսերը, մի այլ ճակատում օպտիմալացնես գործընթացները, այն հաշվով, որ գործն առաջ ընթանա նվազագույն ֆինանսական եւ կապիտալ ծախսերի դեպքում: Այստեղ նկատում եմ, որ նախկինում ճիշտ որոշումներ են կայացրել, արտադրական գործընթացներն օպտիմալացման ճիշտ ուղղությամբ են տարել, հարցեր էլ կան, որ մենք ենք շտկում, որ ձեռնարկությունն աշխատի ավելի շահութաբեր, ավելի արդյունավետ, բարձրարտադրողական, դրանով է պայմանավորված տարածաշրջանի բնակչության կենսամակարդակը, եւ կոմբինատինն ամբողջությամբ:

- Ինչպե՞ս եք վերաբերվում հրապարակայնությանը, առհասարակ մամուլի հետ փոխհարաբերություններին:

- Ես շատ բաց մարդ եմ, հետեւում եմ ֆեյսբուքի գրառումներին, անհրաժեշտության դեպքում մեկնաբանություններ եմ գրում, երբեմն մամուլի հաղորդագրություններ եմ պատրաստում: Իմ գործունեության վերջին երկու տարում, մինչեւ այստեղ գալս, Սախայի Հանրապետության (Յակուտիա)  արդյունաբերության եւ երկրաբանության նախարարի տեղակալն էի, շատ եմ շփվել լրագրողների հետ, դա իմ կենսադիրքորոշումն է: Չեմ սիրում դեղին մամուլը, չնայած բոլորի հետ էլ շփվել եմ, խոսքը լրագրողների մասին է, նույնիսկ դեղին մամուլի հետ զիջումների ենք հասել` ձգտելով մամուլի դաշտի ընդլայնմանը:

-  Եթե գաղտնիք չէ, ի՞նչ հարցերով են ձեզ դիմում մարդիկ:

- Հիմնականում դիմում են սոցիալական օժանդակության հարցերով, դա աշխատավարձի բարձրացումն է, թեպետ ասեմ, որ մեր ձեռնարկությունում աշխատավարձը 30 տոկոսով բարձր է հանրապետության միջին աշխատավարձից: Իհարկե, դրանով չենք բավարարվում, այս տարվա ընթացքում, ինչպես հայտարարել եմ ձեռնարկության մարդկանց հետ հանդիպումներում, վերանայելու ենք աշխատավարձի համակարգը, իհարկե, դա սերտորեն կապված է լինելու արտադրողականության բարձրացման հետ, որից էլ բխելու է աշխատավարձի բարձրացումը: Հենց այնպես մենք աշխատավարձն իրավունք չունենք բարձրացնելու: Աշխատավարձի տրամադրման նոր համակարգ կլինի, երբ ավելի շատ արտադրանք կտանք, ուրեմն եւ պարգեւավճարներ կլինեն:

Մեր տարածաշրջանը կտրված է մայրաքաղաքից, մեզ դիմում են մայրաքաղաքում առողջությունը վերականգնելու խնդրանքով: Թեպետ Մեղրու բժշկական կենտրոնը ես լավն եմ համարում՝ արդիական սարքավորումներով կահավորված: Բայց նեղ մասնագետների պակասը, հավանաբար, մարդկանց ստիպում է բռնելու մայրաքաղաքի ճամփան:

Մարդիկ հետաքրքրվում են, թե երբ վերջապես Մեղրու տարածաշրջանը կգազիֆիկացվի: Անկեղծ ասած՝ զարմացած եմ, որ խորհրդային տարիներին էլ այս ռեգիոնը գազիֆիկացված չէր: Մեր զրույցի ընթացքում արդեն շոշափեցինք բնապահպանության խնդիրը, մարդիկ իրենց բնակարանները տաքացնում են՝ ինչով պատահի, դա էլ, չէ՞, աղտոտում է օդային ավազանը: Բացի դրանից, երբ գազիֆիկացվի Մեղրին ու Ագարակը, այստեղ ծառեր էլ քիչ կհատվեն:

Այս աշխատասենյակում գտնվողներս ապրել ենք խորհրդային ժամանակներում, հիշում ենք, տնտեսական այլ համակարգի մեջ էինք ապրում, քառորդ դար է, ինչ ապրում ենք տնտեսական այլ մոդելի պայմաններում, բոլոր ձեռնարկությունները գործում են բիզնեսի օրենքներով: Մարդիկ սրան դժվարությամբ են հարմարվում: Այսօր շուկայում մետաղի գները եթե ընկնում են, դա ցավագնորեն է անդրադառնում մեր ձեռնարկության, նրա վարած սոցիալական քաղաքականության վրա:

- Ի դեպ, ազատ ժամանակ ունենո՞ւմ եք եւ ինչո՞վ եք այն լցնում, ինչո՞վ եք զբաղվում եւ ընդհանրապես ի՞նչն  է Ձեզ առավել հետաքրքրում մեր երկրում:

- Այսօրվա դրությամբ ազատ ժամանակ չունեմ, որովհետեւ ամեն րոպեն ինձ համար ոսկու արժեք ունի: Եթե լինում է, ընտանիքիս հետ եմ անցկացնում: Այս երեք ամիսներին, ինչ այստեղ եմ, կոմբինատում վերականգնվել են մարզական միջոցառումները, շաբաթը մեկ-երկու անգամ զբաղվում ենք վոլեյբոլով, ցանկացողները՝ բասկետբոլով: Շուտով ֆուտբոլ կխաղանք Ագարակի խաղադաշտում, հնարավորության սահմաններում ֆուտբոլային մրցում կկազմակերպենք կոմբինատի արտադրամասերի միջեւ, մտածում ենք ընկերական հանդիպումներ կազմակերպել Ագարակի գնդի, Մեղրու սահմանապահ ջոկատի հետ: Իսկ ընդհանրապես շատ եմ սիրում որսորդությունը, ձկնորսությունը: Գիտեմ, որ դրանցով զբաղվելու հնարավորություններ կան այստեղ: Ավա՜ղ, մի րոպե ազատ ժամանակ չունեմ:

Զրույցը՝ ՎԱՀՐԱՄ ՕՐԲԵԼՅԱՆԻ