Ո՞ւՐ ՄՆԱՑ ԱՐԵՎՄՏԱՀԱՅԵՐԵՆԸ. Դավիթ Գասպարյան

11.01.2019 20:08
1140

    Ինչո՞ւ Երևանում չունենալ արևմտահայերենով ուսուցմամբ դպրոց:
    Վերջին տարիներին Հայաստանում բնակություն են հաստատել Սիրիայից, Լիբանանից և այլ երկ­րնե­րից ներգաղթած բազմաթիվ արևմտահայեր: Բարով են եկել: Հայաստանը ոչ միայն արևելահայի, այլև արևմտահայի հայրենիքն է: Եվ հայրենիքը պարտավոր է ըստ ամենայնի հոգալ նրանց կեցության հարցերը:
    Արևմտահայ լեզվական միջավայրում մեծացած, առավել ևս դպրոց հաճախած աշակերտի համար ոչ թե դժվար, այլ շատ դժվար է ներգրավվել արևելահայ կրթական գործընթացին: Ամենակարևորը՝ տարբեր են ուղղագրությունը և ուղղախոսությունը:
    Ի՞նչ անել:
    Առաջարկում եմ՝ Երևանում բացել արևմտահայերենով ուսուցմամբ դպրոց: Ինչո՞ւ կլինեն ռուսական, անգլիական ուսուցմամբ, նաև ֆրանսերեն, գերմաներեն, իսպաներեն, պարսկերեն թեքումով դպրոցներ, բայց չի կարող լինել արևտահայերենով ուսուցմամբ գոնե մեկ հանրակրթական դպրոց: Նշված բոլոր լեզուներով ուսուցում կա, որովհետև կա նաև պահանջարկ: Ակնհայտ է, որ այսօր կա նաև արևմտահայերենով ուսուցմամբ հրամայական պահանջարկ:
    Այդ դպրոցը պետք է լինի կրթահամալիր՝ մանկապարտեզ, տարրական դպրոց, հիմնական դպրոց և ավագ դպրոց:
    Ուսուցիչներ կան: Ուսուցչի խնդիր չի առաջանա:
    Դասագրքերի հարց կառաջանա: Հանրակրթական դպրոցի գործող դասագրքերը կարելի է ենթարկել լեզվական փոխադրության և անհրաժեշտ քանակով հրատարակել: Տպագրական ժամանակակից միջոցներն ի վիճակի են արագ ու հեշտ լուծելու այդ հարցը:
    Դպրոցը կունենա իր փոխադրամիջոցները, որով առավոտյան Երևանի տարբեր թաղամասերից, թերևս նաև մոտակա բնակավայրերից հնարավոր կլինի հավաքել սովորողներին, ուսուցիչներին և վերջում վերադարձնել իրենց տները:
    Վստահ եմ, որ այդ դպրոցը կունենա իր հովանավորները, հոգաբարձուների խորհուրդը և կգտնվի ՀՀ Սփյուռքի նախարարության հոգածության ներքո: Այս պայմանների առկայության դեպքում ցանկալի է, որ ուսուցումը լինի անվճար:
    Ցավալի է, որ արևմտահայերենը դասվում է մեռնող լեզուների շարքին: Էլ որտե՞ղ, եթե ոչ հայրենիքում պետք է մտահոգվել այդ հարցով և պետականորեն խնամք տածել արևմտահայերենի հանդեպ: Մեր հայրենիքի մեծ մասի՝ Արևմտահայաստանի հիշողությունն ու ազատագրման երազանքը նաև արևմտահայերենով պետք է պահպանվի: Չմոռանանք՝ արևմտահայության ցեղա­սպանության հետ մեկտեղ սպանվեց նաև լեզուն, ինչին ասում են լինգոցիդ, որ նույն գենոցիդի շարունակությունն է: Չկա լեզվի կրողը, չկա և լեզուն: Արևմտահայերենը պահպանեցին ցեղասպանությունից փրկվածները, այլ կերպ՝ մնացորդացը:
    Առաջարկում եմ նաև լրացում անել «Լեզվի մասին» ՀՀ օրենքում: Գրված է. «Հայաստանի Հանրապետության պետական լեզուն հայերենն է, որը սպասարկում է Հանրապետության կյանքի բոլոր ոլորտները: Հայաստանի Հանրապետության պաշտոնական լեզուն գրական հայերենն է»: Առաջարկում եմ վերջին նախադասությունը վերախմբագրել՝ «Հայաստանի Հանրապետության պաշտոնական լեզուն գրական արևելահայերենն է և գրական արևմտահայերենը»:
    Հայ ժողովրդի համախմբման, հոգեկերտվածքի միասնության, մշակութային միաբանության, ոգեղեն ամբողջացման, հայրենիքի ամրապնդման գործում ՀՀ-ն պետք է վարի լեզվական շրջահայաց քաղաքականություն, ինչը կնպաստի նաև արևմտահայության սերունդների նոր ներգաղթին, հայրենիքում նրանց հաստատմանն ու ամրապնդմանը: Այսինքն՝ արևմտահայերեն խոսողները, գրողներն ու արտահայտվողները խորթություն չեն զգա, միջավայրից չեն օտարվի:
    Միաժամանակ՝ արևմտահայերենը պետք է պետականորեն պահպանվի, պաշտպանվի, զարգանա և նորմավորվի, ինչպես արևելահայերենը: Նպատակը պետք է լինի պահպանել ինչպես գրական արևելահայերենի, այնպես և գրական արևմտահայերենի կենդանի զարգացման հնարավորությունները:
    Չմոռանանք լեզվի հմայքով ու ճոխությամբ փայլատակող արևմտահայ հարուստ գրականությունը, որ դասավանդվում է ՀՀ հանրակրթական դպրոցներում: Հապա մի ասեք Դուրյան, Զոհրապ, Վարուժան, Մեծարենց, հիշեք նաև մյուսներին և կտեսնեք, թե ինչ տոհմիկ, թանկ ու հարազատ աշխարհ է բացվում ձեր առաջ:
    Իսկ ինչու ՀՀ-ում չպետք է տպագրվեն արևմտահայերեն թերթեր ու գրականություն, հատկապես՝ գեղարվեստական գրականություն, արևմտահայերենը պիտի հնչի նաև հեռուստատեսային և ձայնասփյուռային հաղորդումներում:
    Այս դպրոցը կդառնա արևմտահայերենի դարբնոց: Հավանական է, որ այսօրինակ դպրոցներ ունենալու պահանջ կներկայացնեն նաև արևմտահայերով վերաբնակեցված այլ համայնքներ:

    grakantert.am

    Իրավիճակը հանգիստ է. ԵՄ առաքելությունը պարեկներ է ուղարկել հայ-ադրբեջանական սահմանի տարբեր հատվածներ

    17.03.2025 11:05

    Մարտի 19-ին Կապանի մի շարք թաղամասերում գազամատակարարումը ժամանակավորապես կդադարեցվի

    17.03.2025 10:30

    Կոմիտասյան երգեր. «Անձրեւն եկաւ շաղալէն»

    16.03.2025 18:50

    Ադրբեջանի ՊՆ տարածած հերթական հաղորդագրությունը չի համապատասխանում իրականությանը․ ՀՀ ՊՆ

    16.03.2025 15:18

    Տեղի է ունեցել Նիկոլ Փաշինյանի և Մասուդ Փեզեշքիանի հեռախոսազրույցը

    16.03.2025 14:45

    Ռուբեն Վարդանյանն անձնական կյանքից մի դրվագ է պատմել

    16.03.2025 11:34

    Կապան համայնքի ղեկավար Գևորգ Փարսյանը կատարել է քաղաքացիների ընդունելություն

    15.03.2025 23:11

    Կայացավ Մեղրի համայնքի ավագանու ութերորդ նստաշրջանի չորրորդ արտահերթ նիստը

    15.03.2025 23:05

    Հանդիպում Գորիսի Ակսել Բակունցի անվան ավագ դպրոցում

    15.03.2025 16:31

    Քանի դեռ խաղաղության պայմանագիր չի ստորագրվել, կայունություն չի լինի. Ալիև

    15.03.2025 12:36

    Զգուշացնում եմ ՀՀ իշխանություններին և հատկապես Նիկոլ Փաշինյանին` միջազգային ատյաններում հայցերից հրաժարվելու դեպքում դատի ենք տալու ՀՀ իշխանություններին․ Բեգլարյան

    15.03.2025 10:47

    Կուրսկի շրջանում ուկրաինացի զինվորականների հանձնվելու դեպքում մենք երաշխավորում ենք նրանց կյանքն ու արժանապատիվ վերաբերմունքը․ Պուտինը պատասխանել է Թրամփի խնդրանքին

    14.03.2025 21:44