Հուշարձան-կոթողը (ճարտարապետ՝ Էդվարդ Սարափյան) կառուցվել է համագյուղացի Վանյա Ղազարյանի պատվերով և անմիջական ղեկավարությամբ: Երկրով մեկ սփռված համագյուղացիներն անխտիր մասնակցել են հուշարձանի կառուցմանը: Տարակարծություններ կային հուշարձանի տեղի խնդրում: Անուշավան Նուրիջանյանի առաջարկությամբ կառուցվել է հենց այն տեղում, որտեղ հիմա կա:
Հուշարձանն ունի յոթ մետր երեսուն սանտիմետր բարձրություն՝ շրջապատված կանաչ տարածքով, ցայտաղբյուրով: Այն Կապանի գյուղերում կառուցված 44 հուշարձաններից միակն է, որտեղ զոհվածների անուն-ազգանունները դրոշմված են գրանիտե առանձին քարերի վրա: Դրա իմաստն այն է, որ յուրաքանչյուր ընթերցող ամեն մի նահատակի անուն-ազգանունը կարդալիս շրջի հուշարձանի շուրջը:
Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված վաչագանցիների հուշարձանի հանդիսավոր բացման արարողությունը տեղի ունեցավ 1969 թ. հոկտեմբերի 26-ին՝ առավոտյան ժամը 10-ին: Հավաքվել էին գյուղի ողջ մարդիկ, Մոսկվայից, Սևաստոպոլից, Կապանի ու շրջանի գյուղերից եկած հարյուրավոր մարդիկ: Սրտառուչ էր հանդիպումը, առաջինն ամբիոնին մոտեցավ Վանյա Ղազարյանը: Նրա բացման խոսքից հետո պատերազմում զոհված հինգ որդիների մայր Լիզա (Լիզինկա) Ղոնյանը, արցունքները հազիվ զսպելով, դողդոջուն ձեռքերով կտրում է ժապավենը:
Հրավառություն են տալիս գյուղի հրավիրված N զորամասի մարտիկները: Հուշարձանին են մոտենում դպրոցականները՝ ձեռքերին 88 վառվող մոմ և դնում հուշաքար-խորանարդիկներին, որտեղ գրված են զոհվածների անունները: Այնուհետև վաչագանցիների՝ Հայրենական մեծ պատերազմում կատարած գործերի մասին պատմում է Արշավիր Նազարեթյանը: Ելույթներ են ունենում Բրեստի ամրոցի լեգենդար հերոս Սոս Նուրիջանյանի մայրը՝ Արփենիկ Նուրիջանյանը, համագյուղացիներ Անուշավան Նուրիջանյանը, պահեստի գնդապետ Մովսես Օրբելյանը, ռազմածովային նավատորմի առաջին կարգի կապիտան Եփրեմ Մարգարյանը և ՀԿԿ Կապանի շրջանի քարտուղար Ս. Օհանջանյանը: Արշամ Վեզիրյանն ու Լյուդմիլա Սարգսյանն արտասանում են իրենց բանաստեղծություններից: Կապանի շրջզինկոմ Թ. Բաղիրյանն իր ելույթից հետո «ՍՍՀՄ զինված ուժերի 50 տարին» անունով մեդալներ է հանձնում պատերազմից հաղթանակով վերադարձած մի խումբ վաչագանցիների:
Կասկած չկա. կանցնեն տարիներ, և Վաչագանի հուշարձան-կոթողի մոտ կհավաքվեն համագյուղացիներ՝ իրենց հարգանքի տուրքը մատուցելու զոհվածներին ու գլխահակ հարգելու նրանց հիշատակը:
Հերոսները չեն մեռնում, նրանք ծնվում են նորածնի հետ և ապրում դարեդար:
Հուշարձան-կոթողի բացման արարողության տեղեկությունները վերցված են համագյուղացի Գարեգին Նուրիջանյանի «Զոհված վաչագանցիների հիշատակին» հոդվածից՝ տպագրված «Պղնձի համար» թերթում (28 հոկտեմբերի 1969 թ.)