Հայոց ցեղասպանություն-100

19.05.2015 17:05
1639

Խնձորեսկում խաչքար է դրվել

Նոր Խնձորեսկի կենտրոնում ղարաբաղյան ազատամարտում զոհված Խնձորեսկի ամեհի տղերքի հիշատակին կառուցված յոթնապատկեր խաչքարախումբ կա:

Այս մեկն էլ պիտի լիներ: Չլինել չէր կարող: Չէր կարող, քանզի ազգի ցավը չի մոռացվում: Բյուրավոր ցավեր տեսած ու ապրած ժողովրդի ամենամեծ ցավը` յաթաղանազարկ եղած, մեկուկես միլիոն անմեղ զավակներ կորցրած ու հայրենազուրկ եղած հայության ցավը: Այդպիսի ցավերը երբեք չեն մոռացվում:

Գյուղն ուզում է հիշատակի ու խոնարհման իր բաժինն ունենալ: Ուզում է պատմական Խնձորեսկի հին ու նոր հուշարձաններին ավելացնել եւս մեկը: Ուզում է գյուղում ունենալ Մեծ եղեռնի զոհերի հիշատակը հավերժացնող հուշարձան: Տասնյակ այսպիսի նախաձեռնությունների հեղինակ ժողովուրդն ուզում է միանալ հայոց  անմեղ նահատակների հիշատակին նվիրված միջոցառումների երթին:

Ստեղծված կազմակերպական հանձնաժողովը, ծրագրելով իր հետագա անելիքները, որոշում է համագյուղական այդ կառույցը, խաչքարի տեսքով, կանգնեցնել դպրոցի բակում, Հին ու Նոր Խնձորեսկն իրարից բաժանող «Փրթոս» կոչվող սահմանագծի վրա: Այստեղ` Հին Խնձորեսկի սահմանի գլխին՝ «Փրթոս» կոչված տափարակի վրա, ահեղ կռիվ է տեղի ունեցել գյուղի քաջ տղաների եւ օտարերկրյա հրոսակների միջեւ: Լեգենդ-ավանդազրույցը վկայում է, որ տղերքը ճակատամարտ են տվել թշնամուն, նրան հետ շպրտել գյուղի սահմաններից:

Վայրը ժողովուրդը տեղի բարբառով անվանել է  «Փրթոց», այսինքն ջարդի, կոտորածի վայր: Այդ «Փրթոցն» էլ հետագայում տառադարձվել, դարձել է «Փրթոս»: Խնձորեսկի նշանավոր տոհմերից մեկի արժանավոր զավակ Արմիկ Փանդունցը, ով նոր էր եկել Ռուսաստանից, խոստանում է հոգալ բոլոր ծախսերը:

Երբ մարդիկ դրվատում, մեծարում են նրան, Արմիկը համեստորեն պատասխանում է.

- Իմ  նախապապ Լալազարը Որոտանի վրա կամուրջ է կառուցել, իսկ ես ընդամենն օգնել եմ, որ իմ գյուղում Հայոց եղեռնին նվիրված խաչքար լինի:

Հուշաքար-խաչարձանի բացումը տեղի է ունենում ապրիլի 24-ին (խաչքարագործ՝ Աշոտ Ասատրյան): Բարձրախոսը ելեւէջում է Կոմիտասի «Անտունին»: Օրը թախիծ է մանում մռայլ երկնքից: Հազարավոր հանդիսատեսների առջեւ հրապարակ են մտնում անմոռուկակիր դպրոցականները: 150 երեխա դպրոցական համազգեստով, չորս շարքի բաժանված, կազմում են Մասիս սարի տեսապատկերը: Փրկիչ հրեշտակն անցնում է շարքերի միջով, դիպչում յուրաքանչյուրին: Աշակերտները կանգնում  ու թափահարում են արյան գույն ունեցող թաշկինակները: Հետո հրաշք է տեղի ունենում. Հրեշտակի ուղեկցությամբ աշակերտները վերադասավորվում են, թաշկինակները մանուշակագույն տեսք են ստանում, շարքերը վերածվում են խաչի: Խաչ կազմած աշակերտները գետնի վրա փռում են կարմիր կակաչներ: Նրանց ձեռքերին վառվում են անմար կրակներ: Այնուհետեւ աշակերտների շարանը գնում ու երկու կողմից պատվո պահակ է կանգնում խաչքարի մոտ: Համայնքապետ Սերյոժա Հայրապետյանն ու դպրոցի տնօրեն Վալենտինա Բալայանն իջեցնում են խաչքարը ծածկող պաստառը:

Թնդում են ծափահարությունները:

Սկսվում է խաչքարի օծման արարողությունը: Քահանան օրհնում է խաչքարի ծնունդը: Մետրաչափ անմոռուկի մանուշակագույն պատկերի առջեւ երդման խոսքեր են մրմնջում աշակերտները:

Այնուհետեւ եղեռնապատում, տխրաշեշտ բառերը փոխում են իրենց բովանդակությունը, դառնում խրոխտ, հանդիսավոր:

Տխրությունը դառնում է զգաստություն, անցյալը` իրականություն, հիշողությունը`պահանջ:

Ելույթ են ունենում Սյունիքի փոխմարզպետ Վարդան Դավթյանը, Խնձորեսկի համայնքի ղեկավար Սերյոժա Հայրապետյանը, Խնձորեսկի միջնակարգ դպրոցի տնօրեն Վալենտինա Բալայանը:

Մարտ ամսվա մեջ դպրոցի ասպետականների խումբը (քսան աշակերտ) եղավ Արեւմտյան Հայաստանում: Աշակերտներն ականատես եղան թուրքական ավերումներին, եղան Եղիշե Չարենցի ավերակված տանը, զբոսնեցին Վանա լճում, տեսան Աղթամարը:

Այժմ դպրոցն առանձին ցուցափեղկի տակ պահում  է ուղերթի քարտեզը, այնտեղից բերված մասունքները. հող` Մասիսի ստորոտից, ջուր` Վանա լճից, նուշի կորիզներ` Կարսից, քարակտոր` Չարենցի մանկության տան պատից:


ԱՐԿԱԴԻ ԾԱՏՈւՐՅԱՆ
Հայաստանի գրողների միության Սյունիքի մասնաճյուղի նախագահ

«Ագարակի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ»-ը 2024-ի 9 ամսում 8 մլրդ 134 մլն դրամի հարկ ու տուրք է վճարել

23.11.2024 10:58

Նման զենք աշխարհում ոչ ոք դեռ չունի ․ Պուտինը՝ «Օրեշնիկի» մասին

22.11.2024 23:48

Մանդատները դնելու խնդրանքով դիմել եմ Զեյնալյանին և Աղազարյանին․ Փաշինյան

22.11.2024 23:25

Պատրաստվում եմ Արթուր Պողոսյանի թեկնածությունը առաջադրել ՔԿ նախագահի պաշտոնում. Փաշինյան

22.11.2024 23:09

ՀՀ վարչապետի հարցազրույցը Հանրային հեռուստաընկերությանը

22.11.2024 23:00

Մեր օրենսդրությամբ Կառավարությունը միայն որոշակի հարցեր կարող է դնել հանրաքվեի. վարչապետի հարցազրույցը Հանրային ՀԸ-ին՝ 22:10-ին

22.11.2024 20:34

ՃՏՊ Սիսիան-Կապան ավտոճանապարհին․ կա զոհ

22.11.2024 19:59

Սպասվում են ձյուն, բուք, եղանակը կնվազի 10 աստիճանով. Գագիկ Սուրենյանը մանրամասնում է (տեսանյութ)

22.11.2024 19:31

Մոսկվայի կողմից նոր սպառազինության կիրառման ֆոնին Կիևը դաշնակիցների աջակցությունն է ակնկալում

22.11.2024 19:05

Ադրբեջանին վերադարձված գյուղերում Բաքուն մտադիր է նոր սահմանային ուղեկալներ կառուցել

22.11.2024 16:18

Բաքուն ՀՀ-ի հետ սահմանազատված գյուղերում հսկման տեսախցիկներ է տեղադրել

22.11.2024 15:41

Իրանն, ի պատասխան ԱԷՄԳ-ի որոշման, քայլեր կձեռնարկի`«բարձրացնելու հարստացված ուրանի արտադրությունը»

22.11.2024 14:23