Պրոֆեսոր Լևոն Բեգլարյանի բաց նամակը Նիկոլ Փաշինյանին

29.07.2018 18:14
840

Նոր «հայկական բրենդը գիտության մեջ» հարկավոր է շտապ իրականացնել հենց Հայաստանում

Մոտ ապագայում պետությունների և ժողովուրդների ինքնիշխանությունը կորոշվի կրթության համակարգի ֆունդամենտալության և գիտության ու տեխնոլոգիաների զարգացվածության մակարդակով։ Այսօր Հայաստանում գերակա խնդիրներից մեկը գիտական դպրոցների («գիտական գիտելիքներ կրողների») պահպանումն է։ Կոշտ մրցակցության պայմաններում դրսից կարելի է հույս դնել միայն չորրորդ, հինգերորդ, ինչու ոչ տասներորդ շարքից, գիտելիքների և տեխնոլոգիաների վրա։ Այդ պատճառով թեզը՝ «արտասահմանը մեզ կօգնի», հիմնավորված չէ։

Գիտության վիճակի օբյեկտիվացումը պահանջում է համապատասխան փորձաքննություն։ Այդպիսի փորձաքննությունները ելման կետ են հանդիսանում գիտական դպրոցների վիճակի և նրանց զարգացման համար առաջարկությունների  օբյեկտիվ գնահատման համար։ Գիտական աշխատությունների գնահատման համար (գիտական փորձաքննություն) ամբողջ աշխարհում հսկայական գումարներ են ծախսվում, իսկ փորձաքննությունների արդյունքները շատ հաճախ բավական կասկածելի են մնում։

Գիտության մեջ գլխավորն է առանձնացնել «գիտելիքներ կրողներին» և տալ նրանց հնարավորություն պահպանելու ու բազմապատկելու գիտական դպրոցը։

Առանց մտածված փորձաքննության, համապատասխանաբար առանց երկրում հիմնական «գիտելիքներ կրողներին» մտածված կերպով առանձնացնելու, բոլոր նախաձեռնությունները ծնում են միայն կոռուպցիա և ապօրինի երևույթներ գիտության մեջ։ Այդ ուղղությամբ Հայաստանում վերջերս առաջարկված են  երկու գլոբալ գաղափար։

Առաջին գաղափարը առաջարկում է խնդրի լուծում այն մասին, թե հիմնվելով առկա համաշխարհային գիտական գրականության վրա, ինչպես անցկացնել արագ փորձաքննություն և առանձնացնել առավել նշանակալից գիտնականների խումբը։ Այդ կապակցությամբ տես Գ. Բարսեղյանի հոդվածը՝ “Открытое письмо Николу Пашиняну: что нужно делать в науке незамедлительно”

Շատ կարևոր է այն, որ այդպիսի փորձաքննություն անցկացնելու համար հարկավոր չեն մեծ գումարներ և ճիգեր։

Երկրորդ գաղափարն առաջարկում է համեմատել դիտարկվող գիտական աշխատությունը այդ բնագավառում դասական աշխատանքների հետ։ Այն շարադրված է Գ. Բարսեղյանի հոդվածում՝ Новая система обустройства науки: экспертиза, инвентаризация, иерархия ученых, структура.

Նա տալիս է տվյալ գիտական ոլորտի նվաճումների վրա հիմնված գիտական աշխատությունների, համապատասխանաբար գիտական աշխատակիցների գործունեության ավելի խորը վերլուծություն։ Սակայն այդպիսի փորձաքննություն անցկացնելու համար դա պահանջում է ավելի շատ ուժեր, միջոցներ և նախապատրաստական աշխատանքներ։

Վերը նշված երկու գաղափարները կարող են լայնորեն օգտագործվել նմանապես այլ երկրներում կամ նույնիսկ ամբողջ աշխարհում։ Այդ գաղափարներից առաջինը հատկապես արդիական է ոչ մեծ երկրների համար, որոնց համար խորը գիտական փորձաքննությունը հաճախ անհաղթահարելի խնդիր է հանդիսանում։

Առաջարկված երկու գաղափարներն էլ էապես նոր են (ավելի վաղ որևէ տեղում չշարադրված)։ Դրանք փաստորեն հանդես են գալիս որպես «հայկական բրենդ գիտական աշխարհումե։

Իմ կոչն է՝ անհապաղ ձեռնամուխ լինել Հայաստանում բոլոր գիտական աշխատակիցների գործունեության փորձաքննության անցկացմանը, այն ձևով, որն առաջարկվում է Գ.Բարսեղյանի առաջին հոդվածում։ Դա շատ քիչ ժամանակ կխլի։ Սակայն արդյունքում մենք հստակ պատկերացում կունենանք Հայաստանում գիտության վիճակի մասին։ Իսկ դա իր հերթին հստակ պատկերացում կտա, թե ինչպես պետք է կազմակերպել գործունեությունը գիտական դպրոցների պահպանման և զարգացման համար, ձևավորել գիտական իշխանությունը, խորհուրդները և այլն։ Կարևոր դիտարկումը վերաբերվում է գիտական գործունեության կազմակերպման քարացած ձևերին մի կողմից և անփորձ երիտասարդ պաշտոնյաներին մյուս կողմից, ելույթ ունենալու իրենց «նորամուծություններովե նշված գիտական աշխատության փորձաքննության ժամանակ։ Շեղումը մշակված առաջարկություններից անթույլատրելի է։ Դա կարող է բերել ամբողջ փորձաքննության ընթացակարգի համոզիչ չլինելուն և փորձաքննության արդյունքների չհիմնավորվածության կամ վիճելիության։ Դա կարող է ոչնչացնել լավ գաղափարը։

Խորհուրդ եմ տալիս բոլորին կարդալ նշված աշխատանքները։ Այնտեղ նոր և օգտակար շատ բան կա բոլորի համար, ով ինչ-որ ձևով կապված է գիտության հետ։

Լևոն Բեգլարյան, Մոսկվայի ֆիզիկա-տեխնիկական ինստիտուտի պրոֆեսոր

1in.am

 

 

 

Պատերազմից 5 տարի անց նույնականացմամբ գտնվել են եղբայրներ՝ Գևորգ և Գոռ Հովհաննիսյանների մարմինները

16.02.2025 11:11

ԱՄՆ պետքարտուղարը հեռախոսազրույց է ունեցել ՌԴ ԱԳ նախարարի հետ

16.02.2025 11:02

Այսօր սիրո բարեխոս Սուրբ Սարգիս Զորավարի տոնն է

15.02.2025 12:08

Տեսակոնֆերանսի ձևաչափով տեղի է ունեցել Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանազատման հանձնաժողովների հանդիպում

14.02.2025 22:08

Հայոց Արցախի բանաստեղծ Դավիթ Միքայելյանի ստեղծագործություններից

14.02.2025 20:08

Վարչապետը ներկա է եղել Մյունխենի անվտանգության համաժողովի բացմանը

14.02.2025 20:02

Փետրվարի 17-ին տեղի կունենա ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի մամուլի ասուլիսը

14.02.2025 17:12

ՀՀ իշխանությունների խնդիրն է հանրությանը տեղյակ պահել ԵՄ-ին անդամակցության գործընթացի հետևանքների մասին. Զախարովա

14.02.2025 15:31

Գարուն-ամառ նոր վարժական հավաքներ են հայտարարվելու

14.02.2025 15:01

Մյունխենում ամերիկացի և ռուսաստանցի պաշտոնյաները հանդիպում կանցկացնեն, Ուկրաինան նույնպես հրավիրված է. Թրամփ

14.02.2025 14:52

ՀՀ-ն ստացել է Բեռնի կոնվենցիայի շրջանակում դեռևս 2023-ին սկսված արբիտրաժային գործով Ադրբեջանի ներկայացրած հայցադիմումը

14.02.2025 14:46

Օդի ջերմաստիճանը փետրվարի 15-ի ցերեկը կբարձրանա 3-5 աստիճանով

14.02.2025 14:33