Վարդան Մամիկոնյանի գերեզմանի հետքերով

29.06.2017 11:57
5322

«Երկիր եւ մշակույթ» համազգային կազմակերպության նախաձեռնությամբ Անգեղակոթ գյուղում տեղի ունեցավ բաց քննարկում՝ նվիրված Վարդան Մամիկոնյանի գերեզմանի տեղորոշման խնդրին: Քննարկման առարկա էր Անգեղակոթի սուրբ Վարդան Զորավոր եկեղեցին, որտեղ, ըստ ավանդության եւ անվանի գիտնական Մորուս Հասրաթյանի հետազոտության, ամփոփված է հայոց սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանի աճյունը:

Այդ կնճռոտ հարցին փորձել է պատասխանել Մորուս Հասրաթյանը՝ իր տեսակետը շարադրելով «Որտե՞ղ է թաղված Վարդան Մամիկոնյանը» հոդվածում: Ինչեւէ, քննարկման նպատակն էր մեկտեղել խնդրի շուրջ եղած կարծիքները, վերլուծել շոշափվող թեմայի համատեքստում Սուրբ Վարդան Զորավոր եկեղեցու դերը եւ շրջակայքի հնագիտական ներուժը, նախատեսվող հետազոտությունների արդիականությունը: Քննարկմանը մասնակցում էին պատմաբաններ, հնագետներ, աղբյուրագետներ, ճարտարապետներ, մշակույթի ոլորտի ներկայացուցիչներ: Մինչեւ քննարկումը սկսվելը, նրանք եղան սուրբ Վարդան Զորավոր եկեղեցում, Վասակ Սյունու ենթադրյալ գերեզմանում:

Պատմական հուշարձանները վերականգնող ճարտարապետ, «Երկիր եւ մշակույթ» կազմակերպության Հայաստանի կառույցի ղեկավար Ստեփան Նալբանդյանը միջոցառման ներածական խոսքում նշեց, որ քննարկման հիմքում Մորուս Հասրաթյանի առաջ քաշած գիտական վարկածն է, հրապարակի վրա այլ բան չկա, մյուսներն ավանդապատումների մակարդակով զրույցներ են անում Վարդան Մամիկոնյանի գերեզմանի տեղի վերաբերյալ: Նախքան քննարկումը սկսվելը, պատմական միջավայրի պահպանության Սյունիքի մարզային ծառայության պետ Աստղիկ Հակոբյանը ներկայացրեց Անգեղակոթի պատմաճարտարապետական հուշարձանները, նաեւ տեղեկություններ հայտնեց սուրբ Վարդան Զորավոր եկեղեցու մասին:

«Մորուս Հասրաթյանի գիտական վարկածը, Անգեղակոթի սուրբ Վարդան Զորավոր եկեղեցու եւ պահպանված հուշակոթողների դերն ու կարեւորությունը Վարդան Մամիկոնյանի գերեզմանի տեղորոշման համատեքստում», - այսպես էր կոչվում հնագետ, ՀՀ ԳԱ հնագիտության եւ ազգագրության ինստիտուտի կրտսեր գիտաշխատող Տիգրան Ալեքսանյանի զեկուցումը: Բանախոսը, անդրադառնալով Վարդան Մամիկոնյանի գերեզմանի տեղորոշման խնդրին, նշեց, որ դրանով մանրամասն զբաղվել է Մորուս Հասրաթյանը, ում կարծիքով նշանավոր զորավարը կարող էր թաղված լինել Անգեղակոթի սուրբ Վարդան Զորավոր եկեղեցում՝ վաղմիջնադարյան Սյունիքի հոգեւոր եւ քաղաքական կենտրոն Շաղատի հարեւանությամբ: Այս նպատակով գիտնականը մանրամասն քննություն է առել Վարդանանց պատերազմին վերաբերող մատենագրական տվյալները, քննվող ժամանակաշրջանի քաղաքական իրադրությունը, հայոց զորքերի շարժը եւ դրանց հնարավոր ուղիները, նահատակված սպարապետի մարմինը Անգեղակոթում հուղարկավորելու շարժառիթները եւ այլն: Կատարված հետազոտություններն առավել փաստարկված լինելու նպատակով 1960-ական թվականներին Մորուս Հասրաթյանը նաեւ կարճատեւ պեղումներ է իրականացրել խնդրո առարկա հնավայրում: Բանախոսի կարծիքով՝ պատմիչների լռությունը, ինչպես նաեւ պատմական Հայաստանի տարածքում պահպանված եւ սուրբ Վարդանի անվան հետ կապվող մի շարք հուշարձանները պատճառ են դարձել նրա գերեզմանի տեղորոշման հարցում առկա տարաձայնությունների համար: Պեղումների շնորհիվ հայտնաբերվել են վաղմիջնարադյան Հայաստանում տարածված հուշակոթող-մահարձանի մնացորդներ, որոնց մասին իր զեկուցման մեջ խոսեց հնագետ Արման Նալբանդյանը:

Խնդրո առարկային առնչվող իրենց կարծիքը հայտնեցին քննարկման ներկա հնագետներն ու ճարտարապետները: Աղբյուրագետ Ալեքսան Հակոբյանը մանրամասն ներկայացրեց Ավարայրի ճակատամարտի ընթացքը:

- Պեղումներ պիտի կատարվեն, կգտնվե՞ն Վարդան Զորավարի մասունքները, թե՞ ոչ, մեծ ողբերգություն չէ, կարեւորն այն է, որ կվերականգնվի պատմական հուշարձանը՝ Սուրբ Վարդան Զորավոր եկեղեցին, կբարեկարգվի ճանապարհը: Մենք ողջունում ենք ծրագիրը եւ մեր ուժերի սահմաններում պիտի օժանդակենք, որ այն իրականանա, - ասաց նախիջեւանագետ Արգամ Այվազյանը:

Մասնավորապես այն միտքը հայտնվեց, որ սուրբ Վարդան Զորավոր եկեղեցին խիստ վտանգված ճարտարապետական կառույց է՝ կարոտ լուրջ վերանորոգման, հատկապես՝ տանիքը:

ՎԱՀՐԱՄ ՕՐԲԵԼՅԱՆ

Իրանը հրթիռային հարվածներ է հասցնում Իսրայելին

13.06.2025 23:36

Պուտինը հեռախոսազրույցներ է ունեցել Նեթանյահուի և Փեզեշքիանի հետ

13.06.2025 22:19

Աշխարհաքաղաքական վտանգավոր զարգացումների արդյունքում Հայաստանի Հանրապետությունը կանգնած է բարդ մարտահրավերների առջև, որոնք դիմագրավելու համար պահանջվում են համազգային համախմբվածություն. ՀԱԿ

13.06.2025 20:02

Հարկադրված վայրէջքներ են կատարվել, ՀՀ քաղաքացիներ և ազգությամբ հայեր հայտնվել են Բաքվի օդանավակայանում, Ադրբեջանի քաղաքացիներ էլ՝ «Զվարթնոց» օդանավակայանում․ ԱԱԾ

13.06.2025 18:38

Հյուսիսային Կորեան աջակցություն է հայտնել Իրանին

13.06.2025 17:08

Թեհրանի բնակելի թաղամասերի վրա Իսրայելի հարվածների հետևանքով զոհվել է 78 մարդ, 329-ը՝ վիրավորվել

13.06.2025 17:06

ՊՆ-ն գնահատե՞լ է Սյունիքի վրա հնարավոր հարձակման հեռանկարը։

13.06.2025 17:04

«Քանի դեռ ուշ չէ». Թրամփն Իրանին կոչ է անում միջուկային գործարք կնքել

13.06.2025 17:02

Ձերբակալվել է ԱԺ նախկին նախագահ Հովիկ Աբրահամյանը

13.06.2025 16:41

Հայաստանը Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները խզելու խնդիր չի դրել իր առջև. Փաշինյան

13.06.2025 14:36

«Իսրայելի ագրեսիան սպառնալիք է ամբողջ աշխարհի համար». Թուրքիան արձագանքում է Իրանի դեմ հարձակմանը

13.06.2025 12:47

Իրանի դեմ հարձակումը սպառնում է տարածաշրջանային կայունությանը․ ՀՀ ԱԳՆ

13.06.2025 12:36