Ադրբեջանաթուրքական լայնածավալ պատերազմի ընթացքի վերաբերյալ պարբերաբար պաշտոնական տեղեկատվություն է տարածվում, ինչը թույլ է տալիս ընդհանրական պատկերացում կազմել ռազմական գործողությունների մասին:

Սակայն ճակատամերձ Սյունիքում, որ հերոսական Արցախի թիկունք-ամրոցն է, ժամանակ առ ժամանակ հարցեր են ծագում, որոնք մտահոգում են մարզի բնակչությանը եւ կարեւոր են երկրամասի առօրյան պատերազմական դրությանը համահունչ կազմակերպելու համար:

Նման մի շարք հարցերի պարզաբանման նպատակով էլ քիչ առաջ հանդիպեցինք Սյունիքի պաշտպանական աշխատանքները համակարգող, գեներալ-լեյտենանտ Արտակ Դավթյանի հետ:

Հանդիպումը սկսեցինք այլեւս նահատակ Դավիթ Մաթեւոսյանի մասին զրույցով, ով Արցախյան առաջին պատերազմում Մեղրու տարածաշրջանի ինքնապաշտպանության կազմակերպիչներից էր, այնուհետեւ՝ Սյունիքի փոխմարզպետը, ապա՝ Ազգային ժողովի պատգամավոր:

Դավիթ Մաթեւոսյանը զոհվել է մարզի հարավային սահմանամերձում՝ մարտական հանձնարարություն կատարելիս, ինչի համար եւ ներկայացվել է պետական պարգեւի:

-Ցավակցում եմ Դավիթ Մաթեւոսյանի, ինչպես եւ հանուն հայրենիքի նահատակված մեր բոլոր հայրենակիցների հարազատներին ու մերձավորներին, - ասաց Արտակ Դավթյանը:

Այնուհետեւ նա պատասխանեց մեր հարցերին:

***

-Պարոն Դավթյան, նախ կուզենայինք իմանալ Սյունիքի մարզում ինքնապաշտպանական ուժերի համախմբման ընթացքի մասին, որն օրեր առաջ կարեւորվեց պետական ամենաբարձր մակարդակով եւ որը, ըստ էության, թելադրված էր պատերազմական գործողությունների ներկա ընթացքով:

-Սահմանամերձ բոլոր բնակավայրերում կազմավորվել են ինքնապաշտպանական ջոկատներ: Նրանց խնդիրները հստակեցվել են: Նաեւ նշանակվել են պատասխանատուներ, ովքեր համագործակցում են ռազմական կառույցների հետ:

Ինքնապաշտպանական ջոկատներն ապահովված են բոլոր այն միջոցներով, որոնք անհրաժեշտ են առաջադրված խնդիրները կատարելու համար:

Այդ ջոկատներն արդեն իսկ իրականացնում են միջոցառումներ, որոնք նպաստում են մեր զինված ուժերին՝ կատարելու իրենց խնդիրները:

Կարող եմ փաստել՝ մարզի բնակչության շրջանում կա այդ ամենի պատշաճ գիտակցում, իսկ ջոկատներում՝ իրենց տեղի ու դերի, նաեւ խնդիրների հստակ ըմբռնում:

Միեւնույն ժամանակ՝ կան բնակավայրեր՝ ոչ սահմանամերձ, որտեղ դեռեւս չեն հասկացել պահի ու խնդրի լրջությունը՝ համարելով, որ դա իրենց գյուղին չի առնչվում, քանզի գյուղը սահմանից հեռու է:

Անտարակույս, սխալ մտածելակերպ է. երկիրը ճակատագրական օրեր է ապրում, եւ առկա խնդիրները վերաբերում են ամեն մի բնակավայրի ու յուրաքանչյուր քաղաքացու, ինչը, կարծում եմ, նկատի կունենան այդ գյուղերում:

- Եվ, այդուհանդերձ, փորձենք եւս մեկ անգամ հստակեցնել՝ ո՞րն է մարզի առջեւ ծառացած գլխավոր խնդիրը ներկա իրավիճակում, երբ Սյունիքի սահմանների մատույցներում կենաց-մահու մարտեր են տեղի ունենում:

- Այսպես ձեւակերպեմ՝ նպաստել զինված ուժերին՝ արժանապատվորեն կատարելու իրենց առջեւ դրված խնդիրները:

- Այն, ինչ տեղի է ունենում մարզի արեւելյան սահմանների մերձակայքում, հասկանալի է, բայց Սյունիքը Ադրբեջանին սահմանակից է նաեւ արեւմտյան կողմից. ինչպե՞ս կբնութագրեք օպերատիվ վիճակը նախիջեւանյան հատվածում:

- Իրավիճակը պետական սահմանի այդ հատվածում կայուն է, համենայնդեպս վերջին շրջանում տվյալ ուղղությամբ որեւէ կրակոց եւ սահմանախախտում չի ֆիքսվել:

- Համագործակցո՞ւմ եք Ռուսաստանի Դաշնության՝ Մեղրիում տեղաբաշխված սահմանապահ ջոկատի հետ, արդյո՞ք  Հայաստան-Իրան պետական սահմանի պաշտպանությունից զատ այլ գործառույթներ չունի այդ զորամասը:

- Ռուսաստանի Դաշնության սահմանապահ ջոկատը շարունակում է կատարել իրեն վերապահված գործառույթները՝ համաձայն Հայաստանի եւ Ռուսաստանի միջեւ կնքված համապատասխան պայմանագրի: Անհրաժեշտության դեպքում, իհարկե, քննարկում ենք նաեւ համագործակցության հարցեր:

- Մի քանի անգամ արդեն Գորիսում, Կապանում եւ Մեղրիում օդային տագնապ է հայտարարվել…

Հանրությանը հետաքրքրում է քաղաքացիական պաշտպանության օբյեկտների վիճակը. նկատի ունենք հատկապես ապաստարանները. հավանաբար հասցրել եք ծանոթանալ…

-Այդ ուղղությամբ մեծ աշխատանք է կատարվել եւ կատարվում:

Շատ կարեւոր է սյունեցիների փորձն այդ տեսակետից. 1990-ականների պատերազմի ժամանակ Սյունիքի քաղաքներն ու գյուղերը բազմիցս հրետակոծվել են, ենթարկվել հակառակորդի օդային հարձակումների, ու մարդիկ գիտեն, թե ինչպես պետք է պաշտպանվել նման դեպքերում:

Պարզապես բնակչությունը պետք է զգոն լինի եւ հետեւի իրադարձությունների ընթացքին:

- Սխալված չենք լինի, եթե արձանագրենք մարզի տարածքային կառավարման եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների ու հատկապես բնակչության հետ Ձեր աշխատակազմի համագործակցության կարեւորությունը, ի՞նչ կասեք այդ առումով:

- Առաջին իսկ օրվանից, երբ անցել եմ պարտականություններիս կատարմանը, Ձեր նշած պետական կառույցների եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ պատշաճ համագործակցության մթնոլորտ է ձեւավորվել:

Նույնը կարող եմ ասել բնակչության հետ համագործակցության տեսակետից: Ի դեպ, մարզի բնակիչներն պատերազմական այս օրերին չափազանց զգուշավոր եւ զգայուն են դարձել, որը կարեւոր եւ անհրաժեշտ հանգամանք է: Մենք պարբերաբար տեղեկություններ ենք ստանում երբեմն-երբեմն նկատվող անծանոթ մարդկանց եւ ոչ սովորական երեւույթների մասին, որ բնակչության զգոնության մասին է վկայում: Ստացված տեղեկություններն օպերատիվ կարգով ստուգվում են եւ համապատասխան ընթացք ստանում:

Նաեւ այդ առումով շնորհակալություն եմ հայտնում մարզի բնակչությանը եւ ակնկալում հետագա համագործակցություն:

-Մի երեւույթի ենք պարբերաբար ականատես լինում, որ շրջանցել չենք կարող. հանրապետության տարբեր վայրերից անընդհատ մարդիկ են ժամանում Գորիս եւ փորձում տեղեկություններ ստանալ ռազմաճակատում գտնվող իրենց հարազատների կամ մերձավորների մասին: Եվ, որքանով տեղյակ ենք, հատկապես դիմում են Ձեր գրասենյակ:

-Մտահոգիչ հարց եք բարձրացնում, մինչդեռ մենք նման տեղեկությունների ի պաշտոնե չենք տիրապետում եւ, առհասարակ, մարզում որեւէ կառույց այդպիսի տեղեկատվության չի տիրապետում ի պաշտոնե:

Ինքս էլ ցավ եմ ապրում, երբ ծնողները գալիս-հասնում են այստեղ, ու մենք չենք կարողանում նման հարցերում օգտակար լինել նրանց:

Խնդրանքս է հարգարժան այդ մարդկանց՝ այդպիսի հարցերով նախեւառաջ դիմել  զինկոմիսարիատին, որտեղից տվյալ անձը զորակոչվել է: Կարող եք դիմել նաեւ այդպիսի գործառույթներ իրականացնող ծառայություններին՝ թեժ գիծ, վստահության գիծ եւ այլն:

-Պատերազմը՝ պատերազմ, բայց կյանքը շարունակվում է եւ պետք է շարունակվի, քանզի վաղվա օրն էլ մերն է լինելու, Սյունիքը շարունակելու է մնալ պատվար պատերազմող Արցախին, ինչպես այսօր է, ինչպես եղել է դարեր շարունակ:

-Այո, կյանքն ընթանում է, եւ հաճելի է նկատել, որ պատերազմական դժվարին պայմաններում մարզում լայն թափով ընթանում են ճանապարհաշինական աշխատանքներ: Անշուշտ, դա վստահություն է ներշնչում վաղվա օրվա հանդեպ: Դա նաեւ վկայում է, որ պետական կառույցները թիկունքում գործում են բնականոն:

Ավելին կարող եմ ասել՝ առջեւում ձմեռ է, եւ մարզի բնակչությունը պետք է հասցնի պատրաստվել ձմռանը, ջեռուցման եւ վառելափայտի խնդիրներ լուծել, տարվա այդ շրջանին բնորոշ մյուս հարցերը կարգավորել:

-Մարզի ճանապարհներին կատարվող աշխատանքներն իսկապես ոգեշնչող են, բայց  վերջին օրերին ասեկոսեներ են պտտվում Գորիս-Կապան ավտոմայրուղու որոշ հատվածների մերձակայքում առաջ եկած ռիսկերի մասին:

-Նման խոսակցությունների համար որեւէ հիմք չկա:

Առհասարակ մարզի ենթակառուցվածքների հետ, այդ թվում՝ ճանապարհների, որեւէ խնդիր չկա: Բոլոր ենթակառուցվածքներն աշխատում են լիարժեք, ինչն էլ մարզի եւ ընդհանրապես թիկունքի կայունության երաշխիքներից է:

Մի դիտարկում էլ՝ թիկունքի հետ կապված. պատերազմական իրավիճակը ցույց տվեց խոշորացված համայնքների արդյունավետությունը: Նման համայնքներում ավելի դյուրին է ստացվում ե՛ւ ռեսուրսների կենտրոնացումն ու բաշխումը, ե՛ւ ինքնապաշտպանական գործունեության հետ կապված հարցերի լուծումը:

-Պարոն Դավթյան, բավարարվենք այսքանով՝ ակնկալելով նոր հանդիպումներ՝ իրավիճակին համահունչ: Իսկ այս հարցազրույցի համար՝ շնորհակալություն:

Զրույցը՝  Սամվել Ալեքսանյանի

23 հոկտեմբերի 2020թ.