Հովհաննես Մազմանյան. անձնասպան եղավ Կարսը (անհասկանալի հանգամանքներում) կորցնելու համար

28.05.2023 10:19
1256

Հայրենիքին նվիրվածության ամենավառ օրինակը՝ Հայաստանի առաջին հանրապետության զինված ուժերի գնդապետ Հովհաննես Մազմանյանն է:

Գնդապետ Հովհաննես Մազմանյանը ծնվել է 1892 թվականին (ըստ որոշ հետազոտողների՝ 1890-ին) Կարս քաղաքում։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի առաջին օրերին զորակոչվել է ցարական բանակ։ Մասնակցել է Սարիղամիշի ճակատամարտին:

Անդրկովկասյան նոր կառավարությունը կովկասյան (հայկական) զորքերին ուղարկում է դիրքեր զբաղեցնել Կարսի շրջանում՝ հրադադարի կնքման հրամանով։ Հայկական կորպուսի հրամանատար գեներալ Թովմաս Նազարբեկյանը 2-րդ դիվիզիայի հրամանատար Մովսես Սիլիկյանին և Կարսի բերդի պարետ գեներալ Դեեվին հրամայում է դադարեցնել ռազմական գործողությունները և սկսել բանակցություններ թուրքերի հետ՝ սահմանային դեմարկացիայի ստեղծման համար։ Թուրքական զորքերի հրամանատարը՝ ի պատասխան հայկական կողմի խնդրանքի՝ հրադադարի, պահանջում է, որ մինչ բանակցությունները հայկական զորքերը դուրս բերվեն Կարսի բերդից՝ նկատելի հեռավորության վրա և թույլ տան թուրքական զորքերին առանց խոչընդոտների մտնել քաղաք։ Թիֆլիսից հայկական կողմին հրաման է գալիս, որ դադարեցնեն ռազմական գործողությունները և ընդունեն թուրքական կողմի պայմանները։

1920 թվականի հոկտեմբերի 29-ի երեկոյան ռազմական բերդապետ Դանիել Բեկ-Փիրումյանի  ռազմական խորհուրդը որոշում է ընդունում Կարսը հանձնել թշնամուն՝ առանց կռվի։ 30-ին հայկական զորքերը լքում են Կարսը՝ տեղի 20,000 բնակիչների հետ միասին։ Ճակատի ամբողջ հրամանատարությունը հանձնվում է թուրքերին, բացառությամբ մի քանի հոգու, ովքեր նախընտրում են մահը՝ քաղաքի հանձնման դիմաց։

Կարսում անձնասպան են եղել հետևյալ հայ սպաները՝ բերդի պարետ, գնդապետ Մելիք-Հովսեփյանը, Սեպուհի բրիգադի հազարապետ Չիլինգարյանը, մարտկոցի հրամանատար գլխապետ Բագրատունին և առաջին գնդի հրամանատար գնդապետ Հովհաննես Մազմանյանը։ Չնայած դրան, առավել հայտնի և խորհրդանշական դարձավ վերջինիս մահը։ Երեկոյան ժամը 9-ին Կարս մուտք գործեց թուրքական 11-րդ դիվիզիան։

Ըստ ականատեսների վկայության՝ գնդապետ Մազմանյանի վերջին բառերն են եղել՝ «Մի կյանք ունեմ, Հայրենիք, քեզ եմ տալիս»:

Մազմանյանի ինքնասպանության հաղորդագրության պահի մասին Հայաստանի առաջին հանրապետության Ազգաին ժողովում հայտնել է Կոստան Զարյանը:

«Լռության մեջ նախարարներից մեկը խոսեց, - Պարոնայք պատգամավորներ։ Այսօր կեսօրից հետո լուր ստացվեց Կարսի անկման մասին։ Ցավով իմացանք, որ թուրքի ասկյարները քաղաք են մտել գրեթե առանց կրակ արձակելու… Պարտք եմ համարում այստեղ հիշել մի սրտառուչ դեպք։ Քաջ գնդապետ Մազմանյանը հուսահատությունից մղված տեղնուտեղը ինքնասպան է եղել…»:

Հովհաննես Մազմանյանը դարձավ հայ մարտիկի աշխարհընկալման, հոգեբանության ու վարմունքի իրական խորհրդանիշը։

Մազմանովյան հայրենասիրություն արտահայտությունը գործածվել է որպես հայրենիքի հանդեպ ամենաուժեղ սիրո խորհրդանիշ, ինչպես նաև մազմանովյան սինդրոմ-ը, որը համարվում էր ինքնամոռացություն կամ ինքնասպանություն՝ դավաճանական գործողությունների դեմ անզորության դեպքում։

Խնձորեսկի բնակչի 14 կովը կորել է․ նա կասկածներ ունի, որ նախիրը սահմանն է անցել

14.10.2024 21:51

Իրանի նախագահը Ադրբեջանին զգուշացրել է տարածաշրջանում օտար պետությունների պլացդարմ ստեղծելու հետևանքների մասին

14.10.2024 21:12

Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի միջև հանդիպումը չեղարկվել է․ ադրբեջանական կողմը հրաժարվել է պայմանավորվածությունից

14.10.2024 19:04

Երևան-Երասխ-Նորավան-Տաթև-Կապան-Մեղրի-ՀՀ սահման ավտոճանապարհին կատարվելու են պայթեցման աշխատանքներ

14.10.2024 18:56

Ադրբեջանն անիրատեսական է համարում խաղաղության պայմանագրի ստորագրման Հայաստանի առաջարկը

14.10.2024 18:17

Հայաստանը «հրաժարվում» է տրամադրել ականապատ տարածքների քարտեզները, ինչը հակասում է խաղաղության հաստատման գործընթացին. Ադրբեջանի ԱԳՆ

14.10.2024 17:37

«Պոլոնեզից» մինչեւ «Օպտիմա». նոր գաղտնի փաստաթղթեր՝ Բելառուս-Ադրբեջան ռազմական առեւտրի մասին

14.10.2024 17:16

Հնչեց երգեհոնային երաժշտություն

14.10.2024 16:38

«Պատրաստ եմ տեղափոխվել գործադիր»․ Արմեն Խաչատրյանը հաստատում է՝ իրեն առաջադրել են Արդարադատության նախարարի թեկնածու

14.10.2024 15:28

Քննարկվել են պաշտպանության բնագավառում Հայաստան-Ֆրանսիա համագործակցության ներկայիս ընթացքին և ապագա ծրագրերին առնչվող հարցեր (լուսանկարներ)

14.10.2024 14:49

Ալեքսանդր Պետրակովը հեռացվել է հավաքականի գլխավոր մարզչի պաշտոնից

14.10.2024 14:38

Բայդենը պատրաստակամություն է հայտնել ՌԴ-ի, Չինաստանի և ԿԺԴՀ-ի հետ միջուկային զենքի շուրջ բանակցություններ վարել՝ առանց նախապայմանների

14.10.2024 14:29