Հովհաննես Մազմանյան. անձնասպան եղավ Կարսը (անհասկանալի հանգամանքներում) կորցնելու համար

28.05.2023 10:19
1159

Հայրենիքին նվիրվածության ամենավառ օրինակը՝ Հայաստանի առաջին հանրապետության զինված ուժերի գնդապետ Հովհաննես Մազմանյանն է:

Գնդապետ Հովհաննես Մազմանյանը ծնվել է 1892 թվականին (ըստ որոշ հետազոտողների՝ 1890-ին) Կարս քաղաքում։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի առաջին օրերին զորակոչվել է ցարական բանակ։ Մասնակցել է Սարիղամիշի ճակատամարտին:

Անդրկովկասյան նոր կառավարությունը կովկասյան (հայկական) զորքերին ուղարկում է դիրքեր զբաղեցնել Կարսի շրջանում՝ հրադադարի կնքման հրամանով։ Հայկական կորպուսի հրամանատար գեներալ Թովմաս Նազարբեկյանը 2-րդ դիվիզիայի հրամանատար Մովսես Սիլիկյանին և Կարսի բերդի պարետ գեներալ Դեեվին հրամայում է դադարեցնել ռազմական գործողությունները և սկսել բանակցություններ թուրքերի հետ՝ սահմանային դեմարկացիայի ստեղծման համար։ Թուրքական զորքերի հրամանատարը՝ ի պատասխան հայկական կողմի խնդրանքի՝ հրադադարի, պահանջում է, որ մինչ բանակցությունները հայկական զորքերը դուրս բերվեն Կարսի բերդից՝ նկատելի հեռավորության վրա և թույլ տան թուրքական զորքերին առանց խոչընդոտների մտնել քաղաք։ Թիֆլիսից հայկական կողմին հրաման է գալիս, որ դադարեցնեն ռազմական գործողությունները և ընդունեն թուրքական կողմի պայմանները։

1920 թվականի հոկտեմբերի 29-ի երեկոյան ռազմական բերդապետ Դանիել Բեկ-Փիրումյանի  ռազմական խորհուրդը որոշում է ընդունում Կարսը հանձնել թշնամուն՝ առանց կռվի։ 30-ին հայկական զորքերը լքում են Կարսը՝ տեղի 20,000 բնակիչների հետ միասին։ Ճակատի ամբողջ հրամանատարությունը հանձնվում է թուրքերին, բացառությամբ մի քանի հոգու, ովքեր նախընտրում են մահը՝ քաղաքի հանձնման դիմաց։

Կարսում անձնասպան են եղել հետևյալ հայ սպաները՝ բերդի պարետ, գնդապետ Մելիք-Հովսեփյանը, Սեպուհի բրիգադի հազարապետ Չիլինգարյանը, մարտկոցի հրամանատար գլխապետ Բագրատունին և առաջին գնդի հրամանատար գնդապետ Հովհաննես Մազմանյանը։ Չնայած դրան, առավել հայտնի և խորհրդանշական դարձավ վերջինիս մահը։ Երեկոյան ժամը 9-ին Կարս մուտք գործեց թուրքական 11-րդ դիվիզիան։

Ըստ ականատեսների վկայության՝ գնդապետ Մազմանյանի վերջին բառերն են եղել՝ «Մի կյանք ունեմ, Հայրենիք, քեզ եմ տալիս»:

Մազմանյանի ինքնասպանության հաղորդագրության պահի մասին Հայաստանի առաջին հանրապետության Ազգաին ժողովում հայտնել է Կոստան Զարյանը:

«Լռության մեջ նախարարներից մեկը խոսեց, - Պարոնայք պատգամավորներ։ Այսօր կեսօրից հետո լուր ստացվեց Կարսի անկման մասին։ Ցավով իմացանք, որ թուրքի ասկյարները քաղաք են մտել գրեթե առանց կրակ արձակելու… Պարտք եմ համարում այստեղ հիշել մի սրտառուչ դեպք։ Քաջ գնդապետ Մազմանյանը հուսահատությունից մղված տեղնուտեղը ինքնասպան է եղել…»:

Հովհաննես Մազմանյանը դարձավ հայ մարտիկի աշխարհընկալման, հոգեբանության ու վարմունքի իրական խորհրդանիշը։

Մազմանովյան հայրենասիրություն արտահայտությունը գործածվել է որպես հայրենիքի հանդեպ ամենաուժեղ սիրո խորհրդանիշ, ինչպես նաև մազմանովյան սինդրոմ-ը, որը համարվում էր ինքնամոռացություն կամ ինքնասպանություն՝ դավաճանական գործողությունների դեմ անզորության դեպքում։

Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման շուրջ բանակցությունները շարունակվում են․ Բայրամով

26.07.2024 20:55

Սիրիայի խորհրդարանի հայ պատգամավորն ակնկալում է ակտիվացնել Հայաստանի հետ հարաբերությունները. հարցազրույց Մարիա Գաբրիելյանի հետ

26.07.2024 20:53

Քաղաքացիների ընդունելություն՝ համայնքի ղեկավարի մոտ

26.07.2024 20:25

Գյումրի-Վանաձոր ճանապարհին տեղի ունեցած վթարի զոհերը նույն ընտանիքի անդամներ են. քրեական վարույթ է նախաձեռնվել

26.07.2024 18:30

Եվրոպական խորհուրդը հաստատել է Մագդալենա Գրոնոյին Հարավային Կովկասում ԵՄ հատուկ ներկայացուցչի պաշտոնում

26.07.2024 18:26

ՀՀ-ում Իրանի դեսպանը հերքում է Թեհրանի և Երևանի միջև ռազմական պայմանագրի մասին լուրը

26.07.2024 18:23

ՀՀ սահմանամերձ գյուղերում բնակարանային ապահովման ծրագիրը ժամանակավորապես դադարեցվել է

26.07.2024 18:17

«Ախ, մեռա»․ մանկապարտեզում երեխային ծեծի ենթարկելու տեսագրություն է տարածվել համացանցում․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

26.07.2024 15:44

Հայաստանի որոշ դպրոցներում մի բան են սովորեցնելու, մյուսներում այլ բան. Կրթության փորձագետ

26.07.2024 15:43

Կոռուպցիայի մեղադրանքով ձերբակալվել է ՌԴ պաշտպանության նախկին փոխնախարարը

26.07.2024 15:30

Տիրինկատար հնավայրի վիշապաքարերը և մշակութային լանդշաֆտը ընդգրկվել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության նախնական ցանկում

26.07.2024 15:11

Ադրբեջանը սպառնում է «իր ողջ զինանոցով», Հայաստանն արձագանքում է՝ «մարտունակ բանակ ունենալն իր ինքնիշխան իրավունքն է»

26.07.2024 14:30