Հունական մշակույթի հետքերով

12.10.2017 14:30
1649

Հույները Կապանում հայտնվել են 1850 թվականին՝ շարունակելով ռուս եւ գերմանացի պղինձ արդյունահանողների սկսած գործը: Կավարտի Մարգ կոչվող բարձրունքին հիմնադրեցին իրենց գյուղը՝ Բաշքենդ, բնակավայր հիմնելուց հետո՝ 1865 թվականին, կառուցեցին Սուրբ Կատարինե եկեղեցին: Քիչ ավելի շուտ՝ 1853 թվականին, հույն արդյունաբերող Խարլամպի Կոնդուրովը կառուցեց Կավարտի պղնձաձուլարանը՝ աստիճանաբար մեծացնելով հզորությունը: Աշխարհի հնագույն մշակույթ ունեցող ազգի ներկայացուցիչները Զանգեզուրի լեռնաշխարհի ներմուծեցին իրենց կենցաղը, քաղաքակրթություն, զարգացրին պղնձի արդյունաբերությունը: Հույները կառուցեցին հիդրոկայան, հացի փուռ, բացեցին տնտեսական խանութներ, հիմք դրեցին բարերարությանը (կառուցել են Կավարտի դպրոցը), հիմնեցին այգիներ:


«Հունական մշակույթը Կապանում» խորագիրն էր կրում Կապանի Շմավոն Մովսիսյանի անվան թանգարանում տեղի ունեցած միջոցառումը, որին մասնակցում էին տարբեր տարիքի եւ զբաղմունքի մարդիկ, մտավորականներ, Կապանի եւ Քաջարանի տարածաշրջանների հոգեւոր հովիվները: Պատմական անդրադարձ եղավ Կապան ոտք դրած առաջին հույներին, նրանց ներդրած ավանդին Կապանա տանը, նրանց ներմուծած բարքերին, տնտեսական գործունեությանը, մասնավորապես, պղնձի արդյունահանման ոլորտում: Առանձին խոսվեց Կապանում հունական հուշարձանների վերաբերյալ:


Օրվա բանախոսներն էին Կապանի երկրագիտական թանգարանի տնօրեն Գրիշա Սմբատյանը եւ Շմավոն Մովսիսյանի անվան պատմության թանգարանի մշակութային միջոցառումների կազմակերպիչ Աստղիկ Հակոբյանը: Վերջինս իր զեկուցման մեջ նշեց, որ Բաշքենդի Սուրբ Կատարինե եկեղեցին այժմ խարխուլ վիճակում է, կղմինդրածածկ տանիքը խարխլված է, թափված են կամարների սրբատաշ քարերը: 2007թ. Կապանի լեռնահարստացման կոմբինատը փորձեց իրականացնել եկեղեցու տեղափոխումը: Կապանցի ճարտարապետ Յուրա Գեւորգյանը կազմեց տեղափոխման նախագիծը, որոշվեց տեղափոխվելիք վայրը, բայց այսքանով ավարտվեցին աշխատանքները: Եկեղեցու տեղափոխման հարցերով վերջերս սկսեց զբաղվել Երեւանում գործող «Պոնտի» հունական հասարակական կազմակերպությունը, բայց այսօրվա դրությամբ գործը տեղից չի շարժվել: Եկեղեցին դիմացել է Զանգեզուրում տեղի ունեցած երկու երկրաշարժերի (1931 եւ 1968 թվականներ), բայց այսօր կանգնել է փլուզման իրական վտանգի առջեւ:


Միջոցառման մասնակիցներին հետաքրքրում էր, թե ինչ բարքեր ներմուծեցին հույները մեր լեռնաշխարհ: Մաքրակենցաղությունն էր նրանց բնորոշ, համարձակությունը, պայքարն իրենց իրավունքների համար, սերտ հարաբերությունները տեղացիների հետ, նաեւ ձուլվեցին հայերի հետ: 20-րդ դարի սկզբին հայ-թուրքական բախումների ժամանակ հույներն անցան հայերի կողմը:

Նրանց սերունդները մինչեւ այժմ բնակվում են Կապանում եւ Մեղրիում:

ՎԱՀՐԱՄ ՕՐԲԵԼՅԱՆ

ԱՄՆ պետքարտուղարության հայտարարությունը լրացուցիչ պարզաբանման կարիք ունի․ վերլուծաբաններ

16.07.2024 21:36

Ստեփանակերտի քաղաքապետ Դավիթ Սարգսյանն ազատության մեջ է. փաստաբան

16.07.2024 19:15

Երևանում և մարզերում երեկոյան ժամերին հնարավոր է կարճատև անձրև և ամպրոպ

16.07.2024 16:58

Մոսկվան մնում է Երևանի ամենախոշոր առևտրային գործընկերը. ՀՀ-ում ՌԴ առևտրային ներկայացուցիչ

16.07.2024 16:54

Հավի մսում և հավի կոտլետում փորձաքննությամբ հայտնաբերվել են անհամապատասխանություններ

16.07.2024 16:52

Ադրբեջանցի սահմանապահներն արդեն Կիրանց են հասել

16.07.2024 14:19

Սուրեն Պապիկյանն անակնկալ այց է կատարել ՊՆ լեռնային ուսումնական կենտրոն

16.07.2024 14:13

Լավրովը ժամանել է Նյու Յորք

16.07.2024 12:08

Հայաստանը վերջին 6 տարիներին, հնարավոր բոլոր ուղղություններում զիջել է դիրքերը, ստացել պատերազմ. Տիգրան Աբրահամյան

16.07.2024 11:46

Փառատոն. օր տասներորդ

16.07.2024 11:41

Երևանի և մարզերի մի շարք հասցեներում լույս չի լինի

16.07.2024 11:20

Սիսիան-Երևան ավտոճանապարհին ավտոմեքենան դուրս է եկել ճանապարհի երթևեկելի հատվածից և հայտնվել ձորում

16.07.2024 11:15