Հունական մշակույթի հետքերով

12.10.2017 14:30
1768

Հույները Կապանում հայտնվել են 1850 թվականին՝ շարունակելով ռուս եւ գերմանացի պղինձ արդյունահանողների սկսած գործը: Կավարտի Մարգ կոչվող բարձրունքին հիմնադրեցին իրենց գյուղը՝ Բաշքենդ, բնակավայր հիմնելուց հետո՝ 1865 թվականին, կառուցեցին Սուրբ Կատարինե եկեղեցին: Քիչ ավելի շուտ՝ 1853 թվականին, հույն արդյունաբերող Խարլամպի Կոնդուրովը կառուցեց Կավարտի պղնձաձուլարանը՝ աստիճանաբար մեծացնելով հզորությունը: Աշխարհի հնագույն մշակույթ ունեցող ազգի ներկայացուցիչները Զանգեզուրի լեռնաշխարհի ներմուծեցին իրենց կենցաղը, քաղաքակրթություն, զարգացրին պղնձի արդյունաբերությունը: Հույները կառուցեցին հիդրոկայան, հացի փուռ, բացեցին տնտեսական խանութներ, հիմք դրեցին բարերարությանը (կառուցել են Կավարտի դպրոցը), հիմնեցին այգիներ:


«Հունական մշակույթը Կապանում» խորագիրն էր կրում Կապանի Շմավոն Մովսիսյանի անվան թանգարանում տեղի ունեցած միջոցառումը, որին մասնակցում էին տարբեր տարիքի եւ զբաղմունքի մարդիկ, մտավորականներ, Կապանի եւ Քաջարանի տարածաշրջանների հոգեւոր հովիվները: Պատմական անդրադարձ եղավ Կապան ոտք դրած առաջին հույներին, նրանց ներդրած ավանդին Կապանա տանը, նրանց ներմուծած բարքերին, տնտեսական գործունեությանը, մասնավորապես, պղնձի արդյունահանման ոլորտում: Առանձին խոսվեց Կապանում հունական հուշարձանների վերաբերյալ:


Օրվա բանախոսներն էին Կապանի երկրագիտական թանգարանի տնօրեն Գրիշա Սմբատյանը եւ Շմավոն Մովսիսյանի անվան պատմության թանգարանի մշակութային միջոցառումների կազմակերպիչ Աստղիկ Հակոբյանը: Վերջինս իր զեկուցման մեջ նշեց, որ Բաշքենդի Սուրբ Կատարինե եկեղեցին այժմ խարխուլ վիճակում է, կղմինդրածածկ տանիքը խարխլված է, թափված են կամարների սրբատաշ քարերը: 2007թ. Կապանի լեռնահարստացման կոմբինատը փորձեց իրականացնել եկեղեցու տեղափոխումը: Կապանցի ճարտարապետ Յուրա Գեւորգյանը կազմեց տեղափոխման նախագիծը, որոշվեց տեղափոխվելիք վայրը, բայց այսքանով ավարտվեցին աշխատանքները: Եկեղեցու տեղափոխման հարցերով վերջերս սկսեց զբաղվել Երեւանում գործող «Պոնտի» հունական հասարակական կազմակերպությունը, բայց այսօրվա դրությամբ գործը տեղից չի շարժվել: Եկեղեցին դիմացել է Զանգեզուրում տեղի ունեցած երկու երկրաշարժերի (1931 եւ 1968 թվականներ), բայց այսօր կանգնել է փլուզման իրական վտանգի առջեւ:


Միջոցառման մասնակիցներին հետաքրքրում էր, թե ինչ բարքեր ներմուծեցին հույները մեր լեռնաշխարհ: Մաքրակենցաղությունն էր նրանց բնորոշ, համարձակությունը, պայքարն իրենց իրավունքների համար, սերտ հարաբերությունները տեղացիների հետ, նաեւ ձուլվեցին հայերի հետ: 20-րդ դարի սկզբին հայ-թուրքական բախումների ժամանակ հույներն անցան հայերի կողմը:

Նրանց սերունդները մինչեւ այժմ բնակվում են Կապանում եւ Մեղրիում:

ՎԱՀՐԱՄ ՕՐԲԵԼՅԱՆ

Նման զենք աշխարհում ոչ ոք դեռ չունի ․ Պուտինը՝ «Օրեշնիկի» մասին

22.11.2024 23:48

Մանդատները դնելու խնդրանքով դիմել եմ Զեյնալյանին և Աղազարյանին․ Փաշինյան

22.11.2024 23:25

Պատրաստվում եմ Արթուր Պողոսյանի թեկնածությունը առաջադրել ՔԿ նախագահի պաշտոնում. Փաշինյան

22.11.2024 23:09

ՀՀ վարչապետի հարցազրույցը Հանրային հեռուստաընկերությանը

22.11.2024 23:00

Մեր օրենսդրությամբ Կառավարությունը միայն որոշակի հարցեր կարող է դնել հանրաքվեի. վարչապետի հարցազրույցը Հանրային ՀԸ-ին՝ 22:10-ին

22.11.2024 20:34

ՃՏՊ Սիսիան-Կապան ավտոճանապարհին․ կա զոհ

22.11.2024 19:59

Սպասվում են ձյուն, բուք, եղանակը կնվազի 10 աստիճանով. Գագիկ Սուրենյանը մանրամասնում է (տեսանյութ)

22.11.2024 19:31

Մոսկվայի կողմից նոր սպառազինության կիրառման ֆոնին Կիևը դաշնակիցների աջակցությունն է ակնկալում

22.11.2024 19:05

Ադրբեջանին վերադարձված գյուղերում Բաքուն մտադիր է նոր սահմանային ուղեկալներ կառուցել

22.11.2024 16:18

Բաքուն ՀՀ-ի հետ սահմանազատված գյուղերում հսկման տեսախցիկներ է տեղադրել

22.11.2024 15:41

Իրանն, ի պատասխան ԱԷՄԳ-ի որոշման, քայլեր կձեռնարկի`«բարձրացնելու հարստացված ուրանի արտադրությունը»

22.11.2024 14:23

Բաքվին չի հաջողվում COP29-ի մասնակիցներին ընդհանուր հայտարարի բերել համաձայնագրի շուրջ

22.11.2024 14:03