Բարձրացնել հասարակության իրազեկվածությունը ՉՆ հիվանդությունների վերաբերյալ. այսօր քաղցկեղի դեմ պայքարի օրն է

04.02.2019 16:33
660

Յուրաքանչյուր տարի փետրվարի 4-ին նշվում է քաղցկեղի կամ չարորակ նորագոյացությունների (ՉՆ) դեմ պայքարի համաշխարհային օրը: Այդ օրն առաջին անգամ նշվել է 2005 թվականին՝ «Քաղցկեղի դեմ պայքարի» միջազգային կազմակերպության նախաձեռնությամբ և կրում է ամենամյա բնույթ: Օրվա նպատակն է բարձրացնել հասարակության իրազեկվածությունը ՉՆ հիվանդությունների վերաբերյալ, ինչպես նաև նախաձեռնել զանգվածային միջոցառումներ՝ ուղղված բնակչության բոլոր տարիքային խմբերում այդ հիվանդությունների կանխարգելմանը և առողջ ապրելակերպի քարոզչությանը:

Հայաստանում ՉՆ-ից տարեկան մահանում է շուրջ 5600 մարդ: Ընդհանուր մահացության կառուցվածքում այն զբաղեցնում է երկրորդ հորիզոնականը (20.4%), արյան շրջանառության համակարգի հիվանդություններից հետո: Վերջին 30 տարվա ընթացքում մահացության և հիվանդացության ցուցանիշներն աճել են 2-3 անգամ: 2018-ի դրությամբ Հայաստանում դիսպանսերային հսկողության տակ գտվող ՉՆ հիվանդների թիվը 43830 է, ամեն տարի գրանցվում է 8500 նոր դեպք:

2018 թվականին աշխարհում ՉՆ-ից մահացել է 9.6 մլն մարդ` մահվան դեպքերի գրեթե 70%-ը գրանցվել է ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում (այդ թվում՝ Հայաստանում)։ Մահվան դեպքերի գրեթե մեկ երրորդը պայմանավորված է բնակչության վարքագծով և առողջության վրա հիմնական ռիսկի գործոնների վնասակար ազդեցությամբ, մասնավորապես՝ ծխախոտի և ալկոհոլի օգտագործում, անառողջ սննդակարգ, ավելցուկային քաշ/ճարպակալում և ֆիզիկական թերակտիվություն: 

ՉՆ առաջացումը ժառանգական գործոնների և արտաքին քաղցկեղածինների, ինչպես նաև վարքագծային ու կենսաբանական գործոնների փոխազդեցությունների արդյունք է,  որի ժամանակ նորմալ բջիջները վերափոխվում են ուռուցքայինի։ 

 Ծխախոտի օգտագործումը ՉՆ-ի, մասնավորապես՝ շնչափողի, բրոնխների, թոքի քաղցկեղի զարգացման ամենանշանակալի ռիսկային գործոնն է: Ամբողջ աշխարհում ՉՆ մահացության մոտ 22%-ը պայմանավորված է ծխախոտի օգտագործմամբ, իսկ 10-15%-ը` ծխախոտի երկրորդային ծխի վնասակար ազդեցությամբ:

Ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում ՉՆ-ի դեպքերի 25%-ը պայմանավորված է քաղցկեղ առաջացնող այնպիսի վարակներով, ինչպիսիք են հեպատիտ Բ-ն, Ց-ն և մարդու պապիլոմա վիրուսը (ՄՊՎ):

 ՉՆ-ի տարածվածությունը և մահացությունը պայմանավորված են ախտորոշման անհասանելիությամբ և հիվանդության ուշ փուլերում բժշկական օգնության դիմելու հանգամանքով: 

ՉՆ-ի 30-50%-ը կարելի է կանխարգելել և բուժել` վաղ հայտնաբերման պարագայում: Ցավոք, դեպքերի շուրջ 60%-ը հայտնաբերվում է III և IV փուլերում, ինչը մեծապես անդրադառնում է բուժման որակի և ապրելիության տևողության վրա: 

 Քաղցկեղի առաջացման ռիսկը նվազեցնելու նպատակով անհրաժեշտ է պահպանել առողջ ապրելակերպի կանոնները՝ չծխել և արգելել հարազատների կողքին ծխելը, լինել ֆիզիկապես ակտիվ, պահպանել առողջ սննդակարգ` սահմանափակելով ալկոհոլի, վերամշակված մթերքի և աղի օգտագործումը, խուսափել ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությունից:  

armenpress.am

Արևմուտքի ապակառուցողական քաղաքականությունը բարձրացրել է միջուկային պատերազմի վտանգի մակարդակը

09.10.2024 21:47

«Գիտեմ՝ ինչպիսի դաժան օրեր են ապրում Բաքվում գտնվող մեր գերիները». Մարալ Նաջարյան

09.10.2024 19:47

Զինծառայող Վահե Հարությունյանին ինքնասպանության հասցնելու մեղադրանքով կալանավորվել է վերջինիս ծառայակիցը. ՔԿ

09.10.2024 19:26

ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՂԵԿԱՎԱՐԻ ՀԵՐԹԱԿԱՆ ՇՐՋԱՅՑԸ ԴԵՊԻ ՔԱՂԱՔԻ ՇԻՆՀՐԱՊԱՐԱԿՆԵՐ

09.10.2024 16:46

Քաջարանում կանցկացվեն հայ-հնդկական մշակութային օրեր

09.10.2024 15:27

Հետաձգվել է Ագարակ քաղաքի 75-ամյակի առթիվ բոլոր միջոցառումները

09.10.2024 15:16

Մատենադարանը տուն է դարձել ոչ միայն հայկական, այլև համամարդկային ժառանգության նմուշների համար․ Վասիլիս Մարագոս

09.10.2024 15:04

Բայդենը և Նեթանյահուն այսօր հեռախոսզրույցով քննարկելու են Իրանին հարվածելու ծրագրերը, հայտնում է Times of Israel-ը

09.10.2024 14:56

Քարահունջում շարունակվում են ոռոգման ջրագծերի կառուցման աշխատանքները

09.10.2024 14:42

Այգեգործության դասընթաց Սյունիքում

09.10.2024 14:37

Տարածաշրջանում տնտեսական և տրանսպորտային միջանցքների ապաշրջափակումը «հնարավոր է միայն Ռուսաստանի մասնակցությամբ». Օվերչուկ

09.10.2024 12:12

Մարզաշխարհի նվիրյալը

09.10.2024 11:55