Բարձրացնել հասարակության իրազեկվածությունը ՉՆ հիվանդությունների վերաբերյալ. այսօր քաղցկեղի դեմ պայքարի օրն է

04.02.2019 16:33
539

Յուրաքանչյուր տարի փետրվարի 4-ին նշվում է քաղցկեղի կամ չարորակ նորագոյացությունների (ՉՆ) դեմ պայքարի համաշխարհային օրը: Այդ օրն առաջին անգամ նշվել է 2005 թվականին՝ «Քաղցկեղի դեմ պայքարի» միջազգային կազմակերպության նախաձեռնությամբ և կրում է ամենամյա բնույթ: Օրվա նպատակն է բարձրացնել հասարակության իրազեկվածությունը ՉՆ հիվանդությունների վերաբերյալ, ինչպես նաև նախաձեռնել զանգվածային միջոցառումներ՝ ուղղված բնակչության բոլոր տարիքային խմբերում այդ հիվանդությունների կանխարգելմանը և առողջ ապրելակերպի քարոզչությանը:

Հայաստանում ՉՆ-ից տարեկան մահանում է շուրջ 5600 մարդ: Ընդհանուր մահացության կառուցվածքում այն զբաղեցնում է երկրորդ հորիզոնականը (20.4%), արյան շրջանառության համակարգի հիվանդություններից հետո: Վերջին 30 տարվա ընթացքում մահացության և հիվանդացության ցուցանիշներն աճել են 2-3 անգամ: 2018-ի դրությամբ Հայաստանում դիսպանսերային հսկողության տակ գտվող ՉՆ հիվանդների թիվը 43830 է, ամեն տարի գրանցվում է 8500 նոր դեպք:

2018 թվականին աշխարհում ՉՆ-ից մահացել է 9.6 մլն մարդ` մահվան դեպքերի գրեթե 70%-ը գրանցվել է ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում (այդ թվում՝ Հայաստանում)։ Մահվան դեպքերի գրեթե մեկ երրորդը պայմանավորված է բնակչության վարքագծով և առողջության վրա հիմնական ռիսկի գործոնների վնասակար ազդեցությամբ, մասնավորապես՝ ծխախոտի և ալկոհոլի օգտագործում, անառողջ սննդակարգ, ավելցուկային քաշ/ճարպակալում և ֆիզիկական թերակտիվություն: 

ՉՆ առաջացումը ժառանգական գործոնների և արտաքին քաղցկեղածինների, ինչպես նաև վարքագծային ու կենսաբանական գործոնների փոխազդեցությունների արդյունք է,  որի ժամանակ նորմալ բջիջները վերափոխվում են ուռուցքայինի։ 

 Ծխախոտի օգտագործումը ՉՆ-ի, մասնավորապես՝ շնչափողի, բրոնխների, թոքի քաղցկեղի զարգացման ամենանշանակալի ռիսկային գործոնն է: Ամբողջ աշխարհում ՉՆ մահացության մոտ 22%-ը պայմանավորված է ծխախոտի օգտագործմամբ, իսկ 10-15%-ը` ծխախոտի երկրորդային ծխի վնասակար ազդեցությամբ:

Ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում ՉՆ-ի դեպքերի 25%-ը պայմանավորված է քաղցկեղ առաջացնող այնպիսի վարակներով, ինչպիսիք են հեպատիտ Բ-ն, Ց-ն և մարդու պապիլոմա վիրուսը (ՄՊՎ):

 ՉՆ-ի տարածվածությունը և մահացությունը պայմանավորված են ախտորոշման անհասանելիությամբ և հիվանդության ուշ փուլերում բժշկական օգնության դիմելու հանգամանքով: 

ՉՆ-ի 30-50%-ը կարելի է կանխարգելել և բուժել` վաղ հայտնաբերման պարագայում: Ցավոք, դեպքերի շուրջ 60%-ը հայտնաբերվում է III և IV փուլերում, ինչը մեծապես անդրադառնում է բուժման որակի և ապրելիության տևողության վրա: 

 Քաղցկեղի առաջացման ռիսկը նվազեցնելու նպատակով անհրաժեշտ է պահպանել առողջ ապրելակերպի կանոնները՝ չծխել և արգելել հարազատների կողքին ծխելը, լինել ֆիզիկապես ակտիվ, պահպանել առողջ սննդակարգ` սահմանափակելով ալկոհոլի, վերամշակված մթերքի և աղի օգտագործումը, խուսափել ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությունից:  

armenpress.am

Գորիսը վերականգնվում է. սուբվենցիոն ծրագրերի շրջանակներում` համայնք- կառավարություն համագործակցության շնորհիվ շինարարական եռուզեռ է քաղաքի տարբեր հատվածներում

18.03.2024 21:12

Սփյուռքը պետք է վերակազմակերպվի, Արցախի գերեվարված ռազմաքաղաքական ղեկավարները պետք է ազատ արձակվեն. Արամ Ա

18.03.2024 20:59

Ստոլտենբերգն Անդրկովկասում սկում է «Մեծ խաղ»

18.03.2024 20:02

Հայկական մոտ 600 բեռնատար սպասում է Վերին Լարսով անցնելուն. կցորդ

18.03.2024 18:52

Ալիևը վերանվանեց Ստեփանակերտի կենտրոնական հրապարակը

18.03.2024 18:48

Պուտինն ընտրություններում հաղթում է ձայների 87,34 % -ով՝ քվեաթերթիկների 98 %-ի հաշվարկի արդյունքներով

18.03.2024 17:41

Կապանի պատմության մեջ դերակատարում ունեցած կանայք

18.03.2024 16:42

ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

18.03.2024 15:17

Կալինինգրադյան էքսկլավի օրինակը «Զանգեզուրյան» միջանցքի համար

18.03.2024 12:52

«Եվ նորից թափառ մի ցեղ//Մեզ մեզնից խլել է ուզում»

18.03.2024 12:38

Ի՞նչ ճակատագիր է սպասվում Սուրբ Մովսես Տաթեւացու (Խոտանանցու) շիրմին, եթե Երեւանի Կոնդ թաղամասն իրացվում եւ հիմնովին վերակառուցվում է

18.03.2024 12:03

Գրիշա Սմբատյան. «Եթե Լեռնաձորի դպրոցը փակվի՝ օպտիմալացման անվան տակ, դա կընկալվի իբրև ինկվիզիացիայի մերօրյա դրսեւորում»

18.03.2024 11:57