Ռուսական regnum.ru կայքը հրապարակել է Ստանիսլավ Տարասովի հոդվածը, որում քաղաքագետն անդրադարձել է ղարաբաղյան ներկայիս պատերազմին և տարածաշրջանում ուժերի դասավորությանը:

Տարասովը մասնավորապես նշում է, որ Ղարաբաղյան ճգնաժամը, դրա զարգացումը, Անդրկովկասում ուժերի դասավորության հնարավոր արդյունքը երկար տարիներ նկարագրել, վերլուծել և կանխատեսել են փորձագետները: Մոսկվայի համար այս ուղղությամբ անակնկալներ չէին կարող լինել և չպետք է լինեն: Հատկապես, եթե խոսենք ներկայիս ղարաբաղյան պատերազմի մասին, որի նախապատրաստումը Ադրբեջանը և Թուրքիայի կողմից բացահայտ է արվել:

Երբ ամռանը Բաքվի և Երևանի միջև սահմանային զինված բախում էր սկսվել Թովուզի շրջանում, Մոսկվան կարողացավ արագ խլացնել այն: Ղարաբաղյան հակամարտության գոտուց հեռու ռազմական գործողությունները, որոնք կապված էին Հայաստանի տարածքի հետ, պարտավորեցրեցին նրան կատարել ՀԱՊԿ համապատասխան դրույթները և միջամտել իրադարձությունների ընթացքին: Սկզբնապես, այս փոխհրաձգությունը խորհրդավոր էր թվում և ինչ-որ առումով նույնիսկ փորձնական: Հենց այդ ժամանակ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, և ոչ թե նրա ադրբեջանցի պաշտոնակից Իլհամ Ալիևը, հեռախոսային կապ հաստատեց Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ ՝ հայտարարելով, որ իրենք պատրաստ են միջնորդական առաքելություն իրականացնել ադրբեջանա-հայկական հակամարտության կարգավորման գործընթացում ՝ միևնույն ժամանակ շեշտելով «Ադրբեջանին լիակատար աջակցության» դիրքորոշումը: Անկարան այնուհետև հայտարարել էր, որ «Թուրքիան Ադրբեջանի դեմ ցանկացած ագրեսիա ընկալում է որպես ագրեսիա Թուրքիայի դեմ», իհարկե, Հայաստանին ներկայացնելով որպես «ագրեսոր»: Իմաստաբանական առումով նման հայտարարություններում ոչ մի նոր բան չկար, բացառությամբ ավելի բարձր հռետորական հնչերանգների:

Բայց կար նաև մի բան, որը հնարավոր չէր անտեսել. Էրդողանը ցույց տվեց, որ ինքը Ալիևին խլել է Պուտինի ազդեցությունից, իսկ ավելի ճիշտ` Ռուսաստանի ձեռքից խլել է որոշակի լծակներ, որոնք կարող էին ազդել իրադարձությունների հետագա ընթացքի վրա: Oբյեկտիվ պատճառներից անկախ, իրերի նման դասավորությունը իսկապես բացասական չէր և չի ոչ Մոսկվայի հեղինակության, ոչ էլ Անդրկովկասում նրա դիրքերի համար: Ալիևը երբեք չի եղել ռուսամետ քաղաքական գործիչ, ինչին կարևորություն չի տրվել ռուսական դիվանագիտության կողմից: Բայց Հայաստանում իշխանության եկած վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը «փորձարկումներ» էր անցկացնում Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների կառուցման գործում, ինչը մղել էր Մոսկվային ՝ հակամարտության կարգավորման հարցում տեղափոխվել բացառապես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափ:  Ելույթ ունենալով «Վալդայ» ակումբում ՝ Պուտինը  մի քանի արտահայտություններ էր արել, որոնք կարծես սովորական քաղաքական հռետորաբանություն չէին. «Դուք ասացիք, որ Ռուսաստանը միշտ էլ հատուկ կապեր է ունեցել Հայաստանի հետ: Բայց մենք միշտ հատուկ կապեր ենք ունեցել նաև Ադրբեջանի հետ: Ռուսաստանում ապրում է ավելի քան երկու միլիոն հայ և շուրջ երկու միլիոն ադրբեջանցի»:

Սա նշանակում է, որ Մոսկվան չի կարծում, ինչպես հաճախ են պնդում Բաքվում և Երևանում, որ «ինքն ունի Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության լուծման բանալին», և այդ ուղղությամբ նա ստիպված է քայլել հնարավորությունների նեղ միջանցքով, որից այն կողմ չի պատրաստվում որևէ բան անել, իսկ Հայաստանի անվտանգության երաշխավոր պատրաստվում է լինել միայն վերջինիս պաշտոնական սահմաններում: Հենց այս իրավիճակում Ալիևը համարձակվեց վերսկսել Ղարաբաղյան պատերազմը, թեկուզ սահմանափակ մասշտաբով և հաշվարկելով Ռուսաստանի հնարավոր գործողությունները, ի տարբերություն Փաշինյանի, որը հնարավորություն էր ստանում ցանկացած մանևրի արևմտյան ուղղությամբ, բայց ապավինելով միայն իր ուժերին: Ինչ վերաբերում է Պուտինին, ապա նա հասկացրել է, որ Մոսկվան չի պատրաստվում լինել Անդրկովկասում որևէ մեկի շահի պատանդ`հարաբերությունները սրվելով Թուրքիայի հետ, բայց պատրաստ է կասեցնել այս ամենը Հայաստանին հարված հասցնելու դեպքում:

Էրդողանը դժվար թե գնա նման քայլի: Միևնույն ժամանակ, նա հասկանում է, ինչպես գրում է Hürriyet թուրքական հրատարակությունը, որ «ղարաբաղյան պատերազմի արդյունքներից անկախ, իր համար միայնակ դժվար կլինի պահպանել նոր Անդրկովկասյան ճակատը,  այդ պատճառով էլ Պուտինին առաջարկում է Ղարաբաղի հարցով երկկողմ մեխանիզմ», քանի որ «ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը չի կարողանում լուծել այս խնդիրը »: Թուրք փորձագետների կարծիքով ՝ «նախագահի այս առաջարկը հիմնված է լուծման մշակման վրա ՝ օգտագործելով Թուրքիայի ազդեցությունը Ադրբեջանի վրա և Ռուսաստանի ազդեցությունը Հայաստանի վրա ՝ որպես մեթոդ»: Պուտինը, իր հերթին, Մինսկի խումբը մատնանշում է որպես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման միակ հասցե և ընդգծում է Թուրքիայի դիրքն այս խմբում: Կարևոր հարց է այստեղ այն, թե որքանով է դրական վերաբերվում Պուտինը Անդրկովկասում Անկարայի դերին:

Առայժմ Կրեմլի արձագանքն այս ամենին առավել քան զուսպ է: Միայն հակամարտության բանակցային ճանապարհով լուծման կոչ, բայց ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափով: Մի կողմից, Բաքուն Անկարային տարավ տարածաշրջանում Մոսկվայի հետ հնարավոր առճակատման: Մյուս կողմից, Երևանը ձգտում է Ռուսաստանի աջակցությունը ստանալ Ադրբեջանի դեմ պայքարում, բայց երկարաժամկետ հեռանկարում  դեմ չէ նաև խաղաղապահ կորպուսներին, չնայած մինչ այժմ նախընտրություն է տալիս ռուսական զորախմբին: Այսպիսով, բոլորի համար գալիս է պատմական ընտրության պահը:

tert.am