«ՍՅՈՒՆՅԱՑ ԵՐԿՐԻ» ԱՐԽԻՎ
30 հոկտեմբերի 2000թ.

Հարցազրույց Գագիկ Աթաջանյանի հետ

- Պարոն քաղաքապետ, ավանդաբար ընդունված է շնորհավորել պաշտոնավարման մեկ տարին եւ այն համարել անցած ժամանակահատվածի գործունեության ամփոփման, հաշվետվության առիթ: Ձեզ վիճակվել է 2-րդ անգամ պաշտոնավարման մեկ տարի նշել: Ի՞նչ կասեք այդ մասին:

- Այս պաշտոնում վերընտրվել եմ երկրորդ անգամ, այսինքն` աշխատանքային 4-րդ տարին է լրանում: Գործունեության ամփոփում: Միանգամից ասեմ, որ անընդհատ միայն խոչընդոտների ենք հանդիպել: Մի կողմից` առանց բյուջե, առանց ֆինանս փորձում ենք հնարավորն անել, մյուս կողմից էլ` խոչընդոտներ: Ինչեւէ: 2000 թվականն ավարտվում է, դեռ ոչ մի լումա դոտացիա չենք ստացել տարվա համար: 1999-ից դեռ 45 մլն մնում է, 32 մլն հաշվանցում է կատարվել, որից կարողացել ենք միայն 20-ը բերել, 3 մլն եկամտահարկի գումար է մնացել: Ահա իրական պատկերը: Եվ դեռ այս պայմաններում մեզ անընդհատ խանգարել են աշխատել: Իսկ ինչ որ արել ենք, միայն անձնական կապերով եւ սեփական հնարավորություններով: Սովորաբար ընդունված է նաեւ բարձրագոչ ասել` նախընտրական ծրագրի այս ու այն կետը, այս ու այն դրույթը: Չեմ հավատում նման բաների ու ինքս էլ չեմ ասում: Ի՞նչ նախընտրական, հետընտրական ծրագրի մասին կարող է խոսք լինել: Այսօր ո՛չ ինը հարկանի շենք կարող ես կառուցել, ո՛չ գործարան: Այսօր սոցիալական խնդիր է եւ եղածը պահպանելու մտահոգություն:

15 մանկապարտեզից ոչ մեկը չենք փակել, աշխատող չենք կրճատել, մշակույթի օջախները, մասնագիտացված դպրոցները բարվոք ու բարեկարգ ենք պահում: Կապանի նման քաղաքաշինական բարդ կառուցվածք ունեցող քաղաքը պահպանելու համար 500-600 մլն դրամ է պետք: Այնինչ ` նախատեսված է 148,9  մլն դրամ, որն էլ կրճատվեց դարձավ 91 մլն ու դա էլ չկա:

- Այդքանը Դուք հրաշալի զգացիք նախորդ ժամկետում աշխատելիս: Այդ դեպքում ինչո՞վ  պայմանավորել երկրորդ անգամ Ձեր առաջադրվել-ընտրվելը:

- Շատ պարզ պատճառով: Ոչ ոք ինձ չի ստիպել: Պարզապես ես շատ եմ սիրում մեր քաղաքը: Աշխարհի ցանկացած տեղ  երկու օրից ավել մնալ անհնար է, Կապանը ձգում է: Եվ հետո` եթե համոզված լինեմ, որ կա մեկը, որ շատ ավելի նվիրված լինի այս քաղաքին ու այս ժողովրդին, ես ինքս իմ թեկնածությունը չէի դնի: Այսօր էլ պատրաստ եմ հրաժարվելու:  Նորից եմ ասում` եթե միայն… Մեր երկրում միայն մի մնայուն բան կա` ժողովուրդը, լավ-վատ, բարեկեցիկ- քաղցած, բայց միակ մնայունը, որի վրա պետք է եւ կարելի է հենվել:

- Պարոն Աթաջանյան, այսօր ի՞նչ հիմնախնդիրներ ունեն Կապանն ու կապանցին: Կարծես ձեւավորված հստակ կարծիք է նաեւ, որ մարզի տարածքում սոցիալապես  ամենածանր վիճակում հայտնվել է հենց Կապանը:

- Այդպես է: Կապանը երկաթուղային կապի վրա կառուցված քաղաք է, այսօր երկաթուղին չի գործում, Կապանն արդյունաբերական հսկա ձեռնարկությունների գործունեությամբ  կառուցված քաղաք է, այսօր այդ ձեռնարկությունները չեն աշխատում կամ աշխատում են մասամբ: Ուստի ստեղծված սոցիալական վիճակը պարզ է:

- Պարոն քաղաքապետ, ասում են նաեւ, որ Կապանը կիսով չափ դատարկված է:

- Ամեն ինչ ասելով հո չի: Կապանի բնակչությունը 46.7 հազար է, քաղաքից դուրս է եկել 12-13 հազարը, որից մի մասն էլ տեղափոխվել է շրջակա գյուղեր` հողագործությամբ, անասնապահությամբ զբաղվելու:

Ի դեպ, Կապանը որպես քաղաք մասամբ մեծացել էր նաեւ հենց արդյունաբերական ձեռնարկությունների պատճառով նույն այդ գյուղերից, Սիսիանից, Գորիսից, Ղարաբաղից այստեղ եկող մարդկանց ներհոսքով:

Բարեբախտաբար, վերջին շրջանում, կապված Սյունիքի նոր մարզպետի հետ, մեծ ուշադրություն է դարձվում նոր աշխատատեղերի բացմանը: 260 նոր աշխատատեղ է ստեղծվել, բացվել է ոսկու գործարանի մասնաճյուղ, ուր աշխատում է 68 մարդ, պայմանագիր ունենք դարձնելու 200:

Նկատի ունենալով այս հանգամանքը, վառելանյութի թանկացման պայմաններում անգամ մինչեւ ժամը երեքը դպրոցականները քաղաքային տրանսպորտային միջոցներից օգտվում են անվճար, իսկ Բաղաբերդի երթուղու համար 85 դրամի փոխարեն սահմանել ենք 50 դրամ վճար: Առայժմ այդ ենք կարողանում:

- Պարոն Աթաջանյան,  Կապանն իր քաղաքաշինական կառուցվածքով բարդ օրգանիզմ է: Ինչպե՞ս է ապրում այդ օրգանիզմը:

- Շատ տեղին հարց է: Այսօր մեր ամենալուրջ խնդիրը բնակֆոնդի պահպանությունն է: Հասարակարգի փոփոխությունից հետո ողջ բնակֆոնդի հարթ տանիքը չի վերանորոգվել: Ստեղծելով համատիրություններ` պետությունը հոգսն իրենից գցել է նրա ուսերին, այն դեպքում, երբ նույնիսկ պետբյուջեում համապատասխան հոդված չի նախատեսվում բնակֆոնդի պահպանության համար:

Կապանի քաղաքային տնտեսությունը բարդ տնտեսություն է: Ունենք 254 բազմահարկ բազմաբնակարանոց շենք` բարդ ինժեներական կառուցվածքով: Եթե այսօր բնակֆոնդի պահպանության համար կապիտալ ներդրումներ չարվեն, 5-10 տարի հետո այդ շենքերն իրենք են դառնալու լուրջ հիմնախնդիր պետության համար: Քաղաքում առկա է յոթ սողանքային գոտի` երեք ակտիվ լեզվակներով: 1994-ի սողանքի հետեւանքները մինչեւ հիմա չեն վերացվել:

- Իսկ պատերազմի հետեւանքնե՞րը:

- 80 տոկոսով վերականգնվեց արտաքին տեսքը, վերացվեցին ռմբակոծությունների հետեւանքները, բայց Շինարարների 6-րդ շենքի շինարարությունը դեռ ձգձգվում է արդեն երրորդ տարին, իսկ բնակչության կրած մեկ մլրդ 400 մլն դրամի վնասը մնում է չհատուցված: Երբ այս հարցն էլ բարձրացնում եմ, ինձ պատասխանում են` վաղուց պատերազմ չկա եւ տարեկան 2-3 անգամ միայն թղթեր են պահանջում: Շուրջ 2500 էջանոց փաթեթ է պատրաստվել այս հարցի առիթով, բայց ուղղակիորեն վնաս կրած 1700 ընտանիք դեռ մի լումա չի ստացել: Ահա իրողությունը: Էլ չեմ խոսում բարոյական ու հոգեկան հետեւանքների մասին:

- Պարոն Աթաջանյան, այնուհանդերձ, հարցեր կան, որ քաղաքապետարանն ինքն ի վիճակի եւ ի զորու է լուծելու բայց… խոսքը սանիտարիայի, քաղաքի արտաքին տեսքի պահպանման, փողոցային առեւտրի կանխման, բուդկա-տաղավարների հավաքման մասին է:

- Ոչ ոք թող չկարծի, թե մեզանից ավելի շատ է մտահոգված քաղաքի բարեկարգմամբ, արտաքին տեսքի պահպանմամբ: Մենք հրաշալի գիտակցում ենք, որ բուդկա-տաղավարները, փողոցային առեւտուրը գցում են քաղաքի տեսքը, բայց եւ հրաշալի գիտակցում ենք, որ ամեն կրպակ գոնե երկու ընտանիք է կերակրում: Եթե վաղը բնակչության սոցիալական վիճակը լավանա, մարդիկ իրենք են դադարելու ծխախոտ կամ արեւածաղկի սերմ վաճառելով ընտանիք պահել: Նրանց չեմ «անհանգստացնելու» այնքան ժամանակ, քանի դեռ ուրիշ աշխատատեղ չկա, քանի դեռ ընտանիք կերակրելու ուրիշ եղանակ չկա:

Ինչ վերաբերում է չգործող, փակ կրպակներին, դրանց տերերը հիմնականում բացակայում են քաղաքից: Ինչ խոսք, դրանք պետք է հավաքել: Սակայն պահպանության խնդիր կա:
Սանմաքրման համար չորս ամիս է` ստեղծել ենք առանձին բրիգադ`  պայմանագրային հիմունքներով, որն ավելի նպատակահարմար եւ արդյունավետ է գործում, քան կոմունալ տնտեսությունը: Կարծում եմ` բնակչությունն էլ դրանում համոզված է:

- Պարոն քաղաքապետ, ինչպես եք ձեւավորում համայնքային բյուջեն: Ինչպե՞ս են հավաքվում վարձավճարները:

- Եթե մարդիկ 7-9 ամիս աշխատավարձ չեն ստանում, ինչպե՞ս պետք է սպասարկման վարձ վճարեն:

Մյուս կողմից` բոլոր վարձավճարներն օտարված են համայնքից, բացի տեղական տուրքերից, որն ամենացածր վճարն է, որով բյուջե չես ձեւավորի: Այս հանգամանքը ոչ մի շահագրգռվածություն չի առաջացնում: Հավաքեցիր` լավ, չհավաքեցիր, ոչինչ: Իսկ եթե որոշակի տոկոսներ մնար համայնքին, դա կուղղեինք համայնքային խնդիրների լուծմանը:  Համայնքի բնակչի վրա չափից շատ պարտականություն է դրված` առանց իրավունքների, իսկ որտեղ ֆինանսական խնդիր կա, համայնքի ղեկավարն իրավունքներ չունի, որտեղ իրավունքներ ունի, ֆինանս չկա, սակայն բոլոր մեղադրանքները նրան են ուղղված, բոլոր պատասխանները նա պիտի տա:

- Պարոն Աթաջանյան, մարզպետարանի` Կապանում գտնվելն ինչպե՞ս է անդրադառնում քաղաքապետարանի գործունեությանը:

- Մեզ շատ է խանգարում: Ավելի շատ` սուբյեկտիվ մոտեցմամբ, տեղական ինքնակառավարման եւ մյուս օրենքներում առկա բազմաթիվ հակասություններով եւ անհամաձայնություններով: Մեր օրենսդիրները դեռ չեն հասկացել, որ այս պետության, այս երկրի հիմքը համայնքն է: Առանց գյուղական համայնքի ի՞նչ քաղաքային համայնք: Առանց համայնքի, ի՞նչ երկիր: Իսկ երկիր եւ համայնք ասելով, ցավոք, միայն Երեւան են հասկանում:

Հիմա վերաբերմունքը փոխվել է, լարվածություն չկա, մեր խնդիրներով ենք զբաղվում, դեռ ավելին, նոր մարզպետի անմիջական օժանդակությամբ, աջակցությամբ փորձում ենք համատեղ լուծել բնակչության հիմնախնդիրները:

- Սյունիքի նախկին մարզպետը ձեր պաշտոնանկության հարցն էր բարձրացրել: Եթե կարելի է` այդ մասին:

- Շատ բան կարելի է ասել, բայց ինձ պետք չէ: Եվ հետո` ինձ միայն իմ ընտրողները կարող են պաշտոնանկ անել: Ինչ վերաբերում է խնդրին` մարզպետն արհամարհել է ինձ ձայն տված ընտրողների 80 տոկոսին: Իսկ այդ նույն 80 տոկոսն այդ ընթացքում դարձյալ մնաց իմ կողքին: Շնորհակալ եմ նրանցից:

- Պարոն քաղաքապետ, Սյունիքի մարզպետի` Կապանի տարածաշրջանում շրջագայության ընթացքում հետաքրքիր հոգեբանություն զգացի. գյուղական համայնքների շատ բնակիչներ ակնկալում էին Կապանի քաղաքային համայնքի ղեկավարի աջակցությունն ու օժանդակությունը: Նախկինից եկող հոգեբանությո՞ւն է, քաղաքային համայնքին վերապահվող առավելությո՞ւն, թե պայմանավորված է անձով:

- Թերեւս` բոլորը միասին:

- Ի՞նչ կուզենայիք ավելացնել մեր զրույցին:

- Ռեկլամվել չեմ սիրում, բայց ասեմ` մեզանից յուրաքանչյուրը որեւէ  այլ օրինական երկրում հստակ ու որոշակի կաշխատի` օրենքով: Մեզ մոտ` անձով է պայմանավորված: Անձն է օրենք ստեղծում, ոչ թե օրենքը` պաշտոնյա: ԱԺ-ում մի գլուխ միայն խոսում են: Դեմ եմ, որ ԱԺ նիստերը հեռարձակում են, բնակչության վրա զգայական ճնշումներ գործադրում: Մի հարցի շուրջ իսկի իրենք հստակ չեն կողմնորոշվում, բնակիչն ինչպե՞ս ընկալի, թե ով է ճիշտ, ով սխալ: Ուստի նրա համար արդեն միեւնույն է, որովհետեւ նա համոզվել է, որ իր մասին միայն միկրոֆոնով են մտածում:

- Շնորհակալ եմ անկեղծ զրույցի համար:

Հարցազրույցը` ԱՐԵՎՀԱՏ ԱՄԻՐՅԱՆԻ
«Սյունյաց աշխարհ»