Գուրոսի լուսանկարների ցուցահանդես Գորիսում

13.10.2024 11:19
445

    Հոկտեմբերի 11-ին Գորիսի համայնքային պատկերասրահում տեղի ունեցավ «Գուրոս. Սյունիքը վավերագրողը» ցուցահանդեսի բացումը, որտեղ ներկայացվեց «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարարնների եւ պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի ֆոնդերում պահվող արվեստագետ Գուրոսի՝ Գուրգեն Պարոնյանի սեւանկարների հավաքածուից 80 լուսանկար:

    Ընդ որում՝ Գորիս էր բերվել 180 լուսանկար, սակայն համայնքային պատկերասրահում հնարավոր եղավ ցուցադրել ոչ բոլորը՝ անհրաժեշտ մակերեսի բացակայության պատճառով:

    Լուսանկարների մի մասը երբեւէ չհրապարակված պատկերներ են, որոնք կարեւոր տեղեկություն են պարունակում Սյունիքի բնության եւ հուշարձանների, բնակավայրերի ու բնակչության մասին:

    Ցուցահանդեսի բացմանը մասնակցում էին ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի նախարար Ժաննա Անդրեասյանը, ՀՀ ԱԺ գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության եւ սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Սիսակ Գաբրիելյանը, ՀՀ ԱԺ պատգամավոր Դավիթ Դանիելյանը, Գորիս համայնքի ղեկավար Առուշ Առուշանյանը, ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների եւ պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Արմեն Հովհաննիսյանը:

    Նույն ՊՈԱԿ-ի գիտահետազոտական բաժնի պետ Արգամ Երանոսյանը ներկայացրեց ցուցահանդեսի նկարները:

    Ըստ արվեստագետի՝ «Գուրոսը լուսանկարել է խորհրդային շրջանի արդիականացման փուլը, երբ ավանդական տնտեսաձեւից անցում էր կատարվում կոլեկտիվ տնտեսության: Լուսանկարել է նաեւ մարդկանց ապրելակերպն ու կացութաձեւը, երբ քարանձավներից մարդիկ տեղափոխվում էին սարահարթ: Մանրամասնորեն վավերագրել է, թե ինչպես է զարգացել հին Գորիսը, ինչպես է ձեւավորվել ժամանակակից բնակատեղին: Մի խումբ նկարներում էլ պատկերված են 1931-ի երկրաշարժի հետեւանքները: Արհավիքը պատկերած լուսանկարները պահպանվել էին միայն Գուրոսի մոտ: Նա վավերագրել է նաեւ բնական աղետի պատճառով հուշարձաններին պատճառված վնասները: Մանրամասնորեն լուսանկարել է Սյունիքի գեղատեսիլ բնությունը, հատկապես ժայռերը, որոնց հետ կապված են բազմաթիվ առասպելներ ու պատումներ»:

    Ցուցահանդեսի բացման ժամանակ առաջարկություն հնչեց Գուրոսի նկարներն ի պահ տալ Գորիսի համայնքային պատկերասրահին եւ ժամանակ առ ժամանակ դրանք մաս-մաս ցուցադրել: Առաջարկությունը, որքան հասկացանք, ի գիտություն ընդունվեց եւ կքննարկվի ԿԳՄՍ նախարարությունում:

    Ցուցահանդեսը կշարունակվի մինչեւ նոյեմբերի 15-ը, ասել է՝ գորիսեցիները մեկ ամիս հնարավորություն կունենան ծանոթանալու իրենց մեծ հայրենակցի լուսանկարներին:

    Ցուցահանդեսի բացման արարողությունը նախապես հայտարարված ժամը 15-ի փոխարեն տեղի էր ունեցել ժամը 11-ին: Ուստի եւ գորիսեցիների մի մասը համայնքային պատկերասրահ այցելեց ժամը 15-ին, որից հետո, կարծեք, վաղօրոք տեղի ունեցած բացման արարողությունը շարունակվեց: Գուրոս արվեստագետի մասին ելույթներ ունեցան պատկերասրահի տնօրեն Ժիրայր Մարտիրոսյանը, Ակսել Բակունցի տուն-թանգարանի վարիչ Վարդան Սարգսյանը, Հասմիկ Թունյանը, Գորիսի նախկին քաղաքապետ Նելսոն Ոսկանյանը:

    Ցուցահանդեսի առաջին իսկ օրը մի քանի տասնյակ գորիսեցիներ համայնքային պատկերասրահում էին...

    ***

    Լուսանկարիչ, գեղանկարիչ, ՀԽՍՀ վաստակավոր նկարիչ Գուրոսի (Գուրգեն Գեւորգի Պարոնյան-Հովսեփյանի) արվեստի մասին շատ թե քիչ ամբողջական պատկերացում կազմելու համար պատշաճ ենք համարում ներկայացնել նրա համառոտ կենսագրությունը:

    Ծնվել է  1905 թ. սեպտեմբերի 28-ին, Գորիս քաղաքում: 1920-23 թթ. ծառայել է բանակում, 1927 թ. Գորիսում բացել գեղարվեստական լուսանկարչության սրահ: Երեսնական թվականների սկզբին Մոսկվայում բացվել է նրա լուսանկարների ցուցահանդեսը, որը մեծ ճանաչում է բերել արվեստագետին: Այդտեղ բարձր գնահատականի է արժանացել «Տաթեւի վանքը» լուսանկարը, որի տակ մակագրել է «Գուրոս» ծածկանունը: 1939-ին եւ 1956-ին նրա աշխատանքները ցուցադրվել են Մոսկվայում՝ Հայկական արվեստի տասնօրյակների ցուցահանդեսներում: Գեղանկարչության մեջ մասնագիտացել է ինքնակրթությամբ՝ Փ. Թերլեմեզյանի խորհրդով: Ստեղծել է 300-ից ավելի կտավ, որոնց թեման հայրենի բնության անմիջական վերապատկերումն է: Նրա առավել նշանավոր գործերից են «Աշտարակի հին կամուրջը», «Պարզ առավոտ», «Ախթալա», «Երեւանյան խաղող», «Գորիս», «Զանգեզուր», «Հին Խնձորեսկում» եւ այլն, ինչպես նաեւ մի շարք նատյուրմորտներ: Ավելի քան չորս տասնամյակ կապված լինելով հայրենի բնության հետ՝ նկարել է նաեւ մարդկանց աշխատանքային առօրյային առնչվող պատկերներ, կտավին փոխանցել միջնադարյան Հայաստանի բազմաթիվ վանքեր ու ճարտարապետական կոթողներ: Նրա արվեստը, որ բազմիցս ցուցադրվել է Երեւանում ու Հայաստանի մի շարք քաղաքներում, իր հաստատուն տեղն ունի հայ կերպարվեստում եւ պատիվ է բերում թե՛ հեղինակին, թե՛ հայ գեղանկարչությանը: Մահացել է 1981 թ. ապրիլի 30-ին, Գորիսում:

    Հ.Գ.

    Օրեր առաջ լույս է տեսել «Պատկեր եւ պատում. XX-րդ դարի Սյունիքը Գուրոսի լուսանկարներում» գիրքը, որի շնորհանդեսը տեղի է ունեցել Երեւանում՝ Հայաստանի նկարիչների միությունում:

    Գրքի հեղինակն է Արգամ Երանոսյանը:

    Ըստ հեղինակի՝ Գուրոսն իր արժանի տեղն ունի այնպիսի լուսանկարիչների շարքում, ինչպիսիք են Արամ Վրույրը, Արա Գյուլերը, Սեբաստիա Սալգադոն եւ ուրիշներ:

    Աշխատությունը կազմվել է պատմամշակութային արգելոց-թանգարաններում առկա 891 սեւանկարի հավաքածուի հիման վրա, որոնց մի մասն ապակու հիմքով նկարներ են, մի մասն էլ՝ ժապավեններ:

    Նկարների առաջին խումբը Գուրոսը լուսանկարել է 1920-30-ական թվականներին, երկրորդ խումբը՝ 1950-60-ական թվականներին:

    Գրքի մի քանի օրինակ տրամադրվել է Գորիսի համայնքային պատկերասրահին՝ վաճառքի համար:

    «Սյունյաց երկիր»

    Լուսանկարները՝ Մարիամ Լազարյանի

    Կապան համայնքի ղեկավար Գևորգ Փարսյանը կատարել է քաղաքացիների ընդունելություն

    15.03.2025 23:11

    Կայացավ Մեղրի համայնքի ավագանու ութերորդ նստաշրջանի չորրորդ արտահերթ նիստը

    15.03.2025 23:05

    Հանդիպում Գորիսի Ակսել Բակունցի անվան ավագ դպրոցում

    15.03.2025 16:31

    Քանի դեռ խաղաղության պայմանագիր չի ստորագրվել, կայունություն չի լինի. Ալիև

    15.03.2025 12:36

    Զգուշացնում եմ ՀՀ իշխանություններին և հատկապես Նիկոլ Փաշինյանին` միջազգային ատյաններում հայցերից հրաժարվելու դեպքում դատի ենք տալու ՀՀ իշխանություններին․ Բեգլարյան

    15.03.2025 10:47

    Կուրսկի շրջանում ուկրաինացի զինվորականների հանձնվելու դեպքում մենք երաշխավորում ենք նրանց կյանքն ու արժանապատիվ վերաբերմունքը․ Պուտինը պատասխանել է Թրամփի խնդրանքին

    14.03.2025 21:44

    Երեկվանից հրդեհ է Շամբից դեպի հյուսիս եւ արեւելք ընկած գիհենու անտառներում

    14.03.2025 20:28

    Փաշինյանը Պուտինին ասել է, որ կմասնակցի մայիսին Մոսկվայում կայանալիք հաղթանակի շքերթին

    14.03.2025 19:41

    Եկել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղություն հաստատելու ժամանակը. Մարկո Ռուբիո

    14.03.2025 19:37

    Դպրոցները մարզպետարանների ձեռքից «կվերցնեն»

    14.03.2025 18:39

    Սպասվում է Իրանի ԱԳ նախարարի այց Հայաստան

    14.03.2025 17:05

    Փաշինյանը Պուտինին տեղեկացրել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության համաձայնագրի նախագծի տեքստի համաձայնեցման և նախագծի տեքստի համաձայնեցման շուրջ բանակցությունների ավարտի մասին

    14.03.2025 16:48