Հայկական Կերեն գյուղի վերջին օրը

21.01.2021 11:00
1568

2020 թ. հոկտեմբերի 18-ին Կապանին սահմանակից`  Արցախի Հանրապետության Կերեն գյուղը  տարհանելու հրաման եկավ  Քաշաթաղի շրջվարչակազմից: 
Անհրաժեշտ փաստաթղթերն էի հավաքում, երբ գյուղի առաջին բնակչի, գյուղը հիմնողի ու անվանակոչողի կինը եկավ ու շեմքից ձայնեց.

-Արի, թե կռնաս, Թումասյան հելե Դիտակետ նստե, վար չի գա:

Օդում երկու անօդաչու կար, շտապողականություն ու վախ, բայց  չէի կարող Թումասյանին վերահաս վտանգի առաջ թողնել,  բարձրացա Դիտակետ (գյուղի բարձր կետերից մեկի անունն էր): Թումասյանը միայնակ ծխում էր.

-Էկա՜ր, - ծոր տվեց, - նստի, մի վախեցի՝ թուրքն ըստե չի հասնի, օր հասավ ստե, ըշտը Հայաստան էլ կհասնի, դու չիդես 92 թվին էս տարածքներից թուրքը կրակի տակ է պահել Կապանից, Քաջարանից, Մեղրիից, Իրանից Հայաստանի մյուս քաղաքներ գնացող մեքենաները: Էն ժամանակ Պաշտպանության նախարարը Վազգենն էր, հրամայել է՝ ցանկացած  գնով ազատագրել էս տարածքները: Սիսիանի գունդն ու Կապանի վաշտը, համատեղ գրոհով, մի երկու օրում ազատագրել են 11 գյուղ, լեգենդար տղերք են զոհվել՝ Գրիգորյան Արշակը, Միկրոբը… Դուք  կռնաք էթաք, ես չեմ գա, իմ տունն ամենաերեւացողն է, կտեսնիս՝ հմիգ էլ ծուխ կելնի, օր թուրքն աղբրին էլ հասնի, ես իմ տան կրակը չեմ մարի:

Հասկացա, որ համոզելն իզուր է, այս մարդը երկրաշարժ է տեսել՝ գյումրեցի է, իր տունն է կառուցել ու երկրորդ անգամ անտուն դառնալ չի ուզում, հրաժեշտ տվեցի:

Նոյեմբերի 9-ի տխրահռչակ հայտարարությունից հետո վերադարձա Կերեն, ցուրտ էր, մառախլապատ, թուրքը Կերեն չէր մտել, բայց  գյուղը դատարկ էր, շուրջը խրամատներ էին փորված, միայն Թումասյանի տան ծխնելույզից էր ծուխ դուրս գալիս, կինը բակում բաժակներ էր լվանում, Թումասյանը ծխում էր, գլուխը բարձրացրեց.

- Բարով ես եկել, տեսար, օր թուրքը Կերեն չմտավ, հայտարարությունը լսար չէ՝ զորքերը կանգ են առնում իրենց գտնվելու վայրերում:

- Բայց վարչապետն ասաց, որ պետք է վերադառնանք ԽՍՀՄ սահմաններին, այս տարածքներն իրենցն է եղել:

- Ի՞նչ սահման, ինչ ԽՍՀՄ, ի՞նչ իրանց հող, էն ժայռին Գրհամի բերդն է, 2011-2013 թթ. Կերենի տարածքը, ԵՊՀ Հնագիտության ամբիոնի վարիչ Արտակ Գնունու ղեկավարությամբ պեղվեց,  բացված դամբանադաշտը հայկական է, Քրիստոսից առաջ այստեղ հայեր են ապրել, Լենինից հետո՝ թուրքեր, հիմա դու ըսա՝ սա ո՞ւմ հողն է, ըսել եմ, էլի կըսեմ՝ իմ տան ծուխը չի մարելու:

Դեկտեմբերի 17-ին մի քանի ժամ տրվեց  Կերեն համայնքը՝ Կերեն, Գրհամ, Սպիտակաշեն գյուղերն Ադրբեջանին հանձնելու համար:

Թումասյանի տան ծուխն, այս անգամ՝ ուղիղ իմաստով, չմարեց՝  դուրս գալուց առաջ փոքր որդին կրակի տվեց տունն ու շուրջ երեք տասնամյակ քրտինքով վաստակած ունեցվածքը…

Տիգրանուհի Բադալյան 

(Նկարները համացանցում տարածված տեսանյութից՝ դեկտեմբերի 17-ին Կերեն գյուղի դպրոցն այրելիս)

Արխիվ

Նոյեմբերի 3-ին տեղի կունենա եպիսկոպոսական ձեռնադրություն և օծում

02.11.2024 17:35

ՃՏՊ Սիսիան-Աղիտու ավտոճանապարհին․ կան տուժածներ

02.11.2024 15:19

Իրանը լուրջ հարված կհասցնի Իսրայելին և ԱՄՆ-ին. Իրանի հոգևոր առաջնորդ

02.11.2024 14:46

Դեկտեմբերի 1-ից կգործի Վաղատուրի նախակրթարանը

02.11.2024 12:57

Ծանրորդ Միլենա Խաչատրյանը դարձավ Եվրոպայի մինչև 23 տարեկանների փոխչեմպիոն

01.11.2024 22:26

Այն, ինչ անում է Ադրբեջանը Ստեփանակերտում, մշակութային զտում է. Ստեփանակերտի քաղաքապետը ահազանգում է

01.11.2024 22:23

Մեզ արժանապատիվ խաղաղություն է պետք

01.11.2024 22:06

1967 թվականի այս օրը Արցախում տեղադրվեց «Մե՛նք ենք մեր լեռները» հուշարձանը

01.11.2024 21:39

Մեզ սպասվում է համեմատաբար սառը և բավարար տեղումներով նոյեմբեր. Սուրենյան

01.11.2024 19:57

Դոլարն էժանացել է. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան նոյեմբերի 1-ին

01.11.2024 19:50

Գերմանիայում Իրանի հյուպատոսությունների փակումը պատժամիջոց է իրանցիների նկատմամբ. Արաղչի

01.11.2024 19:41

Մհեր Գրիգորյանն ու Շահին Մուստաֆաևը քննարկել են սահմանազատման և տրանսպորտային հաղորդակցությունների հարցեր

01.11.2024 18:43