Ի վիճակի՞ ենք արդյոք դասեր քաղելու պատմությունից

17.03.2021 10:48
1233

Հարյուր տարի առաջ՝ 1921 թվականի մարտի 16-ին, Մոսկվայում կնքվեց համաշխարհային պատմության մեջ նմանօրինակը չունեցող մի պայմանագիր, որով Խորհրդային Ռուսաստանը և Թուրքիան Հայաստանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքների հաշվին կառուցեցին իրենց «բարեկամությունն ու եղբայրությունը»: Արդյունքում՝ Կարսի մարզը, Սուրմալուի գավառը նվիրվեցին Թուրքիային, իսկ Նախիջևանը՝ Ադրբեջանին: Միջազգային իրավունքի հետ ոչ մի աղերս չունեցող պայմանագիրն իր հետևանքներով եղել եւ մնում է սպառնալիք  տարածաշրջանում՝ անկայունության ու խաղաղ գոյակցության համար:

Եթե հավատանք միջազգային իրավունքին, ապա պայմանագիրը միջազգային հանցագործության դրսևորում է: Նախ՝ կնքվել է այդ ժամանակ միջազգայնորեն չճանաչված երկու պետության միջև: Երկրորդ՝ պայմանագրի առարկա հանդիսացող տարածքները չէին պատկանում պայմանագրի կողմերից ոչ մեկին: Փաստորեն՝ առանց Հայաստանի մասնակցության բաժանեցին նրա տարածքները: Հիմա էլ Թուրքիայի պառլամենտում քաղաքակրթության հետ ոչ մի աղերս չունեցող այդ պայմանագրի հարյուրամյակն են նշում, որտեղ ելութ կունենա նաև Ռուսաստանի ներկայացուցիչը: Դե եկ ու հավատա միջազգային իրավունքին:

Ուժն է ծնում իրավունք... Որքան էլ կոծկեն, շղարշեն, միևնույնն է՝ այդ սկզբունքի մեջ է խտանում միջազգային իրավունքի փիլիսոփայությունը:

Նույնը կրկնվեց ու կրկնվում է հարյուր տարի հետո: Գերտերությունների շահն ու հետաքրքրությունը բացարձակ գերակա է  միջազգային իրավունքի յուրաքանչյուր սկզբունքի նկատմամբ: ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը մի քանի օր առաջ ամերիկյան համալսարաններից մեկում տեղի ունեցած միջոցառմանը շեշտեց, թե Թուրքիան զգալի առաջընթաց է գրանցել ահաբեկչության դեմ պայքարի ընթացքում: Պատկերացնու՞մ եք: Արցախի դեմ ահաբեկչական խմբավորումներ կիրառող Թուրքիան որակվում է որպես ահաբեկչության դեմ պայքարում զգալի առաջընթաց արձանագրած երկիր: Դե եկ, վարդապետ, ու մի խենթանա...

Որևէ մեկը դատապարտե՞ց Ադրբեջանի ագրեսիան, որն ուղեկցվեց խաղաղ բնակչության նկատմամբ բազմաթիվ հանցագործություններով: Ավելին՝ Ալիևը հայտարարում է, թե գործընկեր երկրներին հրավիրում է օգտվել Ադրբեջանի պատմական տարածք հանդիսացող Զանգեզուրի միջանքից, իսկ եթե Հայաստանը հրաժարվի միջանցքի տրամադրումից, մենք նրան կստիպենք:

Թվում է, թե զառանցանք է: Բայց սա նրանց մեջ  համոզմունք է, հեռուն գնացող նպատակ...

1921 թվականի մարտի 16-ի պայմանագիրը հենց այս ամենի նախերգանքն էր: Այն ժամանակ պանթյուրքիզմի մոլագարությանը որոշակի դադար տվեցին և սպասեցին պատմական նպաստավոր պահի...

Սթափվել է պետք: Հապաղումը նշանակում է կորցնել մեր հայրենիքի վերջին կտորը: Միավորվել է պետք...

 

Գրիշա Հարությունյան

Գորիսի պետական համալսարանի դասախոս

Նման զենք աշխարհում ոչ ոք դեռ չունի ․ Պուտինը՝ «Օրեշնիկի» մասին

22.11.2024 23:48

Մանդատները դնելու խնդրանքով դիմել եմ Զեյնալյանին և Աղազարյանին․ Փաշինյան

22.11.2024 23:25

Պատրաստվում եմ Արթուր Պողոսյանի թեկնածությունը առաջադրել ՔԿ նախագահի պաշտոնում. Փաշինյան

22.11.2024 23:09

ՀՀ վարչապետի հարցազրույցը Հանրային հեռուստաընկերությանը

22.11.2024 23:00

Մեր օրենսդրությամբ Կառավարությունը միայն որոշակի հարցեր կարող է դնել հանրաքվեի. վարչապետի հարցազրույցը Հանրային ՀԸ-ին՝ 22:10-ին

22.11.2024 20:34

ՃՏՊ Սիսիան-Կապան ավտոճանապարհին․ կա զոհ

22.11.2024 19:59

Սպասվում են ձյուն, բուք, եղանակը կնվազի 10 աստիճանով. Գագիկ Սուրենյանը մանրամասնում է (տեսանյութ)

22.11.2024 19:31

Մոսկվայի կողմից նոր սպառազինության կիրառման ֆոնին Կիևը դաշնակիցների աջակցությունն է ակնկալում

22.11.2024 19:05

Ադրբեջանին վերադարձված գյուղերում Բաքուն մտադիր է նոր սահմանային ուղեկալներ կառուցել

22.11.2024 16:18

Բաքուն ՀՀ-ի հետ սահմանազատված գյուղերում հսկման տեսախցիկներ է տեղադրել

22.11.2024 15:41

Իրանն, ի պատասխան ԱԷՄԳ-ի որոշման, քայլեր կձեռնարկի`«բարձրացնելու հարստացված ուրանի արտադրությունը»

22.11.2024 14:23

Բաքվին չի հաջողվում COP29-ի մասնակիցներին ընդհանուր հայտարարի բերել համաձայնագրի շուրջ

22.11.2024 14:03