Շիրազի «Հայոց դանթեականի» ոդիսականը

27.04.2021 10:36
3332

Ապրիլի 27-ը Հովհաննես Շիրազի տարեդարձն է, ավելի ստույգ՝ 106 տարի է անցել նրա ծննդյան օրվանից։ Համայն հայության սիրված բանաստեղծի կյանքն ու գրական ուղին քիչ է ասել դժվարին են եղել, փշերով ու տատասկներով լի, կենդանության օրոք հալածվել է ու չարչարանքների արժանացել։

Երկար տարիներ չէին տպագրվում նրա որոշ ստեղծագործությունները՝ համարելով դրանք նացիոնալիստական գործեր, եթե տպագրվում էլ էին՝ կոշտ խմբագրումներով, կրճատումներով։ Նրա անտիպ գործերը շրջում էին նեղ շրջանակներում։ Միանգամից այլ ճակատագիր ունեցավ «Հայոց դանթեականը» պոեմը։ Նախքան տպագրվելը տարածվել է ժողովրդի մեջ՝ հատվածաբար, որոնք արտասանվել են գրական երեկոներին՝ ռադիոյով, ձայնագրությունների տեսքով։

Ասենք նաեւ, որ պոեմի ստեղծման պատմությունը Շիրազի գրական գործունեության ամբողջ ժամանակաշրջանն է, սկսել է գրել Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին եւ ավարտին հասցրել մահվանից (1984 թ.) առաջ՝ մոտ չորս տասնամյակ։ Պոեմը հայ ժողովրդի պատմության գեղարվեստական շարադրանքն է՝ կենտրոնում հայոց ցեղասպանությունը, մեր ժողովրդի ապրած Գողգոթան։

«Հայոց դանթեականը» պատրաստ էր տպագրության 1984-ին, բայց այդպես էլ լույս չտեսավ․․․ Խորհրդային ժամանակներ էին․․․ Մնում էր սպասել բարեպատեհ առիթի, ինչը եղավ 1990 թ, երբ խորհրդային կայսրությունը փլուզման եզրին էր։ Հայոց ցեղասպանության եւ բանաստեղծի 75-ամյակների առթիվ վերջապես ընթերցողին հասավ «Հայոց դանթեականը» (Հայ կոտորածների հավերժասուգին ) պոեմը՝ 200 հազար օրինակ տպաքանակով եւ մի օրվա մեջ սպառվեց․․․

Դանթեականությունը, որպես երեւույթ, արտացոլում է գտել հայ գրականության երկու մեծերի՝ Չարենցի «Դանթեական առասպել» եւ Շիրազի «Հայոց դանթեականը» պոեմներում։ Ավելի վաղ Սիամանթոն «Դյուցազնորեն» բանաստեղծական շարքում հայոց ճակատագիրը համեմատել էր դանթեական ճանապարհի հետ...

Գրականագետ, բանասիրական գիտությունների  դոկտոր Դավիթ Գասպարյանից կարծիք հարցրի «Հայոց դանթեականի» մասին «Այդպիսի համապարփակ, ընդգրկուն պոեմ չունենք։ Այս պոեմը մեր պատմության դանթեական ճանապարհի վկայությունն է՝ շատ բարձր գեղարվեստով արտացոլված, բացառիկ պատկերավոր մտածողությամբ,  այդպիսի բան չի կրկնվի, եւ այլեւս ոչ ոք այդ ուժը,  կարողությունն ու նվիրումը չի ունենա հայոց պատմությանն անդրադառնալու։ Դա էլ մի բացառիկ երեւույթ էր, հայրենասիրական ոգու արտահայտություն, որին ընդունակ էր Շիրազի աստվածատուր քանքարը»։

Ցավոք, Շիրազի մահվանից հետո էլ, ահա երեք տասնամյակ, հայ ժողովրդին բաժին հասած պատուհասները չեն վերջանում...

Վահրամ Օրբելյան

Հայ դատի Ամերիկայի հանձնախմբի դիրքորոշումը՝ ԱՄՆ նախագահական ընտրություններին ընդառաջ

04.11.2024 21:36

Վրաստանի նախագահի հերթական խառնակչությունը՝ հեռանալուց առաջ․ Վահե Սարգսյան

04.11.2024 20:34

Զուրաբիշվիլին մի շարք հայկական հուշարձաններ ներկայացրել է իբր թե «պատմական Վրաստանի» մաս

04.11.2024 20:06

Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանը կմասնակցի COP29-ին

04.11.2024 19:44

«Ճանապարհային դեպարտամենտ» հիմնադրամը վարորդներին հորդորում է երթևեկել ձմեռային անվադողերով

04.11.2024 15:39

ԿԽՄԿ աշխատակիցները հերթական անգամ տեսակցել են Բաքվում պահվող հայ գերիներին

04.11.2024 15:30

Վաղը Մոսկվայում Հայաստանի դեսպանն իր հավատարմագրերը կհանձնի Պուտինին

04.11.2024 14:51

Սահմանադուռ և սահմանապահ Ագարակ քաղաքը 75 տարեկան է

04.11.2024 13:17

Գորիսում առաջին անգամ անցկացվեց պատանիների բռնցքամարտի միջազգային մրցաշար

04.11.2024 12:20

Ռոբերտ Ղուկասյանը մասնակցել է մարզում առաջին անգամ կազմակերպված «Սյունյաց թևեր» սպորտային-տեղեկատվական փառատոնին

03.11.2024 22:46

Սիսիանի «Զանգեր» կոչվող հատվածում ձյուն է տեղում. տեսանյութ

03.11.2024 21:43

Եպիսկոպոսական ձեռնադրություն և օծում Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում

03.11.2024 20:25