Շիրազի «Հայոց դանթեականի» ոդիսականը

27.04.2021 10:36
3428

Ապրիլի 27-ը Հովհաննես Շիրազի տարեդարձն է, ավելի ստույգ՝ 106 տարի է անցել նրա ծննդյան օրվանից։ Համայն հայության սիրված բանաստեղծի կյանքն ու գրական ուղին քիչ է ասել դժվարին են եղել, փշերով ու տատասկներով լի, կենդանության օրոք հալածվել է ու չարչարանքների արժանացել։

Երկար տարիներ չէին տպագրվում նրա որոշ ստեղծագործությունները՝ համարելով դրանք նացիոնալիստական գործեր, եթե տպագրվում էլ էին՝ կոշտ խմբագրումներով, կրճատումներով։ Նրա անտիպ գործերը շրջում էին նեղ շրջանակներում։ Միանգամից այլ ճակատագիր ունեցավ «Հայոց դանթեականը» պոեմը։ Նախքան տպագրվելը տարածվել է ժողովրդի մեջ՝ հատվածաբար, որոնք արտասանվել են գրական երեկոներին՝ ռադիոյով, ձայնագրությունների տեսքով։

Ասենք նաեւ, որ պոեմի ստեղծման պատմությունը Շիրազի գրական գործունեության ամբողջ ժամանակաշրջանն է, սկսել է գրել Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին եւ ավարտին հասցրել մահվանից (1984 թ.) առաջ՝ մոտ չորս տասնամյակ։ Պոեմը հայ ժողովրդի պատմության գեղարվեստական շարադրանքն է՝ կենտրոնում հայոց ցեղասպանությունը, մեր ժողովրդի ապրած Գողգոթան։

«Հայոց դանթեականը» պատրաստ էր տպագրության 1984-ին, բայց այդպես էլ լույս չտեսավ․․․ Խորհրդային ժամանակներ էին․․․ Մնում էր սպասել բարեպատեհ առիթի, ինչը եղավ 1990 թ, երբ խորհրդային կայսրությունը փլուզման եզրին էր։ Հայոց ցեղասպանության եւ բանաստեղծի 75-ամյակների առթիվ վերջապես ընթերցողին հասավ «Հայոց դանթեականը» (Հայ կոտորածների հավերժասուգին ) պոեմը՝ 200 հազար օրինակ տպաքանակով եւ մի օրվա մեջ սպառվեց․․․

Դանթեականությունը, որպես երեւույթ, արտացոլում է գտել հայ գրականության երկու մեծերի՝ Չարենցի «Դանթեական առասպել» եւ Շիրազի «Հայոց դանթեականը» պոեմներում։ Ավելի վաղ Սիամանթոն «Դյուցազնորեն» բանաստեղծական շարքում հայոց ճակատագիրը համեմատել էր դանթեական ճանապարհի հետ...

Գրականագետ, բանասիրական գիտությունների  դոկտոր Դավիթ Գասպարյանից կարծիք հարցրի «Հայոց դանթեականի» մասին «Այդպիսի համապարփակ, ընդգրկուն պոեմ չունենք։ Այս պոեմը մեր պատմության դանթեական ճանապարհի վկայությունն է՝ շատ բարձր գեղարվեստով արտացոլված, բացառիկ պատկերավոր մտածողությամբ,  այդպիսի բան չի կրկնվի, եւ այլեւս ոչ ոք այդ ուժը,  կարողությունն ու նվիրումը չի ունենա հայոց պատմությանն անդրադառնալու։ Դա էլ մի բացառիկ երեւույթ էր, հայրենասիրական ոգու արտահայտություն, որին ընդունակ էր Շիրազի աստվածատուր քանքարը»։

Ցավոք, Շիրազի մահվանից հետո էլ, ահա երեք տասնամյակ, հայ ժողովրդին բաժին հասած պատուհասները չեն վերջանում...

Վահրամ Օրբելյան

Նման զենք աշխարհում ոչ ոք դեռ չունի ․ Պուտինը՝ «Օրեշնիկի» մասին

22.11.2024 23:48

Մանդատները դնելու խնդրանքով դիմել եմ Զեյնալյանին և Աղազարյանին․ Փաշինյան

22.11.2024 23:25

Պատրաստվում եմ Արթուր Պողոսյանի թեկնածությունը առաջադրել ՔԿ նախագահի պաշտոնում. Փաշինյան

22.11.2024 23:09

ՀՀ վարչապետի հարցազրույցը Հանրային հեռուստաընկերությանը

22.11.2024 23:00

Մեր օրենսդրությամբ Կառավարությունը միայն որոշակի հարցեր կարող է դնել հանրաքվեի. վարչապետի հարցազրույցը Հանրային ՀԸ-ին՝ 22:10-ին

22.11.2024 20:34

ՃՏՊ Սիսիան-Կապան ավտոճանապարհին․ կա զոհ

22.11.2024 19:59

Սպասվում են ձյուն, բուք, եղանակը կնվազի 10 աստիճանով. Գագիկ Սուրենյանը մանրամասնում է (տեսանյութ)

22.11.2024 19:31

Մոսկվայի կողմից նոր սպառազինության կիրառման ֆոնին Կիևը դաշնակիցների աջակցությունն է ակնկալում

22.11.2024 19:05

Ադրբեջանին վերադարձված գյուղերում Բաքուն մտադիր է նոր սահմանային ուղեկալներ կառուցել

22.11.2024 16:18

Բաքուն ՀՀ-ի հետ սահմանազատված գյուղերում հսկման տեսախցիկներ է տեղադրել

22.11.2024 15:41

Իրանն, ի պատասխան ԱԷՄԳ-ի որոշման, քայլեր կձեռնարկի`«բարձրացնելու հարստացված ուրանի արտադրությունը»

22.11.2024 14:23

Բաքվին չի հաջողվում COP29-ի մասնակիցներին ընդհանուր հայտարարի բերել համաձայնագրի շուրջ

22.11.2024 14:03