Սյունիքի մշակութային ժառանգությունը

13.09.2013 16:31
3370

Ժայռապատկերների փաստագրումը շարունակվում է

Սեպասարի ժայռապատկերները` Հայաստանի մշակութային ժառանգության կարեւոր մաս են: Գերմանական արշավախումբը երկրորդ տարին է` աշխատում է Սյունիքի բարձրավանդակում, փորձում բացահայտել հազարամյակների պատմություն ունեցող ժայռապատկերների գաղտնիքը եւ ներկայացնել դրանք աշխարհին: Ժայռապատկերների թվագրության հետ կապված կարծիքները տարբեր են: Ըստ գերմանացի մասնագետների` դա մեզանից մինչեւ 6 հազ. տարի առաջ ապրած մարդու պատկերավոր մտածողության դրսեւորում է:

Հալեի համալսարանի հնագիտության բաժնի ուսանող Բյորն Ֆիգուրն արդեն 2-րդ տարին է` Հայաստանի` հազարամյակներ առաջ այստեղ ապրած մարդու եւ նրա մշակութային ժառանգության մասին պատկերացումներն ամբողջացնում է Սյունիքի բարձրավանդակում, գերմանական արշավախմբի կազմում մասնակցում ժայռապատկերների փաստագրման աշխատանքներին: «Պատկերներն այստեղ ինքնատիպ են, մոտիվները` խիստ տարբեր, յուրահատուկ ոճով են արված, – ասում է: – Գերակշռողը քարայծերն են, բայց կան նաեւ այլ պատկերներ: Հետաքրքիր է աշխատել այս լանդշաֆտում»:

Սյունիքի ժայռապատկերների յուրահատկությունն այն է, որ դրանք փռված են 2500-3500 մ բարձություններում եւ ձգվում են կիլոմետրեր: Հայ-գերմանական արշավախումբն այս տարի աշխատում է Սեպասարին հարող տարածքում: Այստեղ փաստագրվել է ժայռապատկերներ պարունակող 1000 քարաբեկոր` 6500 պատկերով: Իսկ դա, ինչպես ծրագրի ղեկավար Ֆրանցիսկա Քնոլլն է նշում, աշխարհում ժայռապատկերների ամենամեծ բազաներից մեկն է:
Նախորդ տարի փաստագրվել է Նազելի հրաբխային խառնարանի մոտակայքի փորագրություններ պարունակող եւս 600 քարաբեկոր:

Ի դեպ, գերմանացի հնագետների կարծիքով` Սեպասարի եւ Նազելի հրաբխային խառնարանի տարածքների ժայռապատկերները պակաս կարեւոր չեն, քան հանրությանն առավել հայտնի` մի քանի կմ հեռավորությամբ գտնվող Ուղտասարինը:

Ծրագրի ղեկավար Ֆրանցիսկա Քնոլլը ցույց է տալիս այն քարտեզը, որով առաջնորդվում են արշավախմբի անդամները: «Սա մենք նկարահանել ենք հատուկ թռչող սարքի միջոցով: Այստեղ 4 քառ. կմ տարածք է, եւ այդ ողջ տարածքը լի է ժայռապատկերներով», – ասում է:

Համարակալված` պատկերներ պարունակող քարաբեկորները նշվում են նաեւ քարտեզի վրա: Փորագրությունները` այծեր, մուֆլոններ, հովազներ, որսի տեսարաններ, լուսանկարահանվում, նաեւ վերարտադրվում են թղթի վրա: Պատկերների համադրումը կօգնի ավելին իմանալ սյունիքյան ժայռապատկերային արվեստի եւ այստեղ ապրած մարդու մասին:

«Սա մշակութային ժառանգության պահպանությանն ուղղված ծրագիր է, – ասում է Ֆրանցիսկա Քնոլլը, – եւ այն ամենը, ինչ տեսնում եք մեր շուրջը, այսինքն` ժայռապատկերները, Հայաստանի մշակութային ժառանգության կարեւոր մասն են: Մեր նպատակն է Եվրոպային հայտնի դարձնել Հայաստանի այս հսկայական տարածքը, որն այսքան շատ ժայռապատկերներ ունի եւ բազմաթիվ զբոսաշրջիկներ կարող է ընդունել»:

Իրականացված աշխատանքները եւ անելիքները Ֆրանցիսկա Քնոլլը ներկայացնում է նաեւ Հայաստանում ԳԴՀ դեսպան Ռայներ Մորելին: Վերջինս Սյունիքի բարձրավանդակում է Գերմանիայի արտգործնախարարության կողմից ֆինանսավորվող ծրագրի ընթացքին ծանոթանալու նպատակով: Հիացած է լանդշաֆտի գեղեցկությամբ եւ ժայռապատկերների առատությամբ. «Հայաստանն աշխարհին հայտնի է ինչպես բնական, այնպես էլ մարդու կողմից ստեղծված հուշարձաններով` խաչքարերով, եկեղեցիներով: Ժայռապատկերները, սակայն, լավ ներկայացված չեն: Կարծում եմ, որ մեր ծրագիրը կաջակցի մշակութային այս արժեքը հայտնի դարձնել աշխարհին»:

Դեսպանը նաեւ նկատել էր` որոշ պատկերներ բաց երկնքի տակ ժամանակի ընթացքում քայքայվում, ոչնչանում են, հետեւաբար ժայռապատկերների միջոցով մեզ փոխանցված ինֆորմացիան չկորցնելու համար ավելի է կարեւորվում փաստագրման աշխատանքը:
Ծրագիրն իրականացվում է ՀՀ մշակույթի նախարարության եւ ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության եւ ազգագրության ինստիտուտի հետ համագործակցությամբ: Արդեն տպագրվել է «Հնագիտությունը Հայաստանում» գրքի 2-րդ հատորը: Կգործի ինտերնետային կայք, որտեղ կներկայացվի Սյունիքի ժայռապատկերների մասին ողջ տեղեկատվությունը: Իսկ վերջնական արդյունքը կլինի Սյունիքի ժայռապատկերները` որպես եզակի հուշարձան, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային մշակութային ժառանգության ցանկում ընդգրկելը:

ԱՆՆԱ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

Մեկնաբանություն ԱՄՆ Պետքարտուղարության պաշտոնական ներկայացուցչի հայտարարության վերաբերյալ

31.05.2023 21:23

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը ժամանել է Քիշնև

31.05.2023 21:19

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ժամանել է Մոլդովա

31.05.2023 20:46

Խաղաղապահները կրկին հրադադարի խախտում են արձանագրել Մարտակերտի շրջանում. ՌԴ ՊՆ

31.05.2023 20:45

Արցախի կառավարության տեղեկագիր․ շրջափակման 170-րդ օր

31.05.2023 17:44

Հունիսի 1-ին Գորիսի համայնքապետարանը սիրով հրավիրում է բոլորին՝ միասին տոնելու Երեխաների իրավունքների պաշտպանության միջազգային օրը

31.05.2023 17:40

Ձեռք է բերվել պայմանավորվածություն. Օվերչուկը՝ ՀՀ-ի, ՌԴ-ի և Ադրբեջանի փոխվարչապետների հանդիպման մասին

31.05.2023 17:36

Ամերիկայի Հայ դատը դեմ է Բայդենի վարչակազմի անխոհեմ քաղաքականությանը, որը կհանգեցնի Արցախի ընտանիքների դեմ երկրորդ Հայոց ցեղասպանության

31.05.2023 17:31

Վարչապետը ԵԽԽՎ հանձնաժողովի նախագահի տեղակալի հետ քննարկել է Լաչինի միջանցքի արգելափակման հետևանքով ստեղծված իրավիճակը

31.05.2023 15:47

Վարչապետը հայտնեց՝ ինչ են ասում կալանավորված զինվորականները, երբ հարցնում են՝ ինչու Խոզնավարում չեն պաշտպանել ՀՀ տարածքը

31.05.2023 15:40

Հայտարարություն Արցախի հասցեին Ադրբեջանի նախագահի հնչեցրած սպառնալիքների կապակցությամբ

31.05.2023 15:36

Հայաստանում ժողովրդավարության նկատմամբ վերաբերմունքը գործիք է ծառայել, որպեսզի բոլորս ԼՂ հարցի մասին ճշմարտությունը չիմանանք․ Փաշինյան

31.05.2023 15:25