Ինչպես կլուծվի հանքային թափոնների գերեզմանների հարցը

09.03.2019 21:47
820

Հայաստանի տնտեսական քաղաքականության վեկտորն աստիճանաբար փոխվում է: Մինչ այժմ արտահանման ծավալներում գերակշռում էր հանքարդյունաբերությունը, այժմ, սակայն, քայլ առ քայլ փորձ է արվում հրաժարվել այս ոլորտից:

Մինչ այդ, արտահանման ծավալների կտրուկ անկումն արդեն իսկ բացասական է անդրադարձել ցուցանիշերի վրա: Հանքրադյունաբերող գործարանները բացվում ու փակվում են, նրանք իրենցից հետո թողնում են քիմիկական վերամշակման հետևանքով առաջացած թունավորվտանգավոր քիմիական թափոններն ու հանքաջրերը:

23 պոչամբար, 8-ը փակված են, 15-ը՝ գործող:  Հայաստանի պոչամբարների թվային տվայլներն են: 

Պոչամբարն այն կառույցն էորտեղ առանձնացվում և ամբարվում են քիմիական վերամշակման 

հետևանքով առաջացած թունավորվտանգավոր քիմիական թափոններն ու հանքաջրերը։ 

Դրանք հիմնականում կառուցվում են հանքավայրերին մոտ տարածքներում: Առաջին հայացքից դրանք լիճ են հիշեցնում:  Իրականում, սակայն, դրանք  վտանգավոր նյութեր են միայն:

Պոչամբարների գերակշիռ մասը գտնվում է Սյունիքի և Լոռու մարզերում:  Լոռիում օրինակ Թեղուտ գործարանի փակման հիմական խնդիրներից մեկն էլ պոչամբարի վթարային վիճակն էր: Թեղուտի պոչամբարը մեծությամբ երկրորդն է: Կառուցվել  է 2014-ին: 

Այն նախատեսված է 180 մլն խմ արդյունաբերական աղբի համար:

Այս տարածաշրջանում է նաև մյուս խոշոր՝ Նահատակի պոչամբարը:  Այստեղ են հավաքված Ախթալայի Լեռնահարստացուցիչ կոմբինատի  վտանգավոր նյութերը:  Ալավերդու Օրհուս կենտրոնի համակարգող Անուշ Էվոյանը այս տարածաշրջանում իրավիճակը  աղետալի է բնորոշում: Նրա կարծիքը կիսում է նաև «Ռադիոլուր»-ի մյուս զրուցակիցը՝ «Համայնքային համախմբման ու աջակցության» ՀԿ ղեկավար  Օլեգ Դուլգարյանը.

«Նահատակի պոչամբարը Մեծ Այրում գյուղում աղետ է: Ու նույնիսկ փակված պոչամբարներն էլ կիսով չափ են ռեկուլտիվացված: Եթե Ախթալայով Այրում գնաք, կտեսնեք, որ պոչհանքները թափված են ճանապարհին»,- նկատում է Դուլգարյանը:

Իրավիճակն ավելի սրվում ու վտանգավոր է դառնում անձրևներից հետո: 

Հայաստանի ամենամեծ պոչամբարը գտնվում է Սյունիքի մարզումԽոսքն Արծվանիկի 

պոչամբարի մասին էորը համարվում է նաև աշխարհի ամենամեծ պոչամբարներից մեկը: 

Արծվանիկի ներկայիս ծավալը կազմում է հանրապետության մյուս բոլոր պոչամբարների մոտ 75%-ը

Արծվանիկի մեջ են կուտակվում Զանգեզուրի պղնձա-մոլիբդենային կոմբինատի հարստացուցիչ 

ֆաբրիկայի թափոնները: Ինչպես Սյունիքում, այնպես էլ Լոռիում իրավիճակը գրեթե նույնն է:

«Ախթալա գետակ ունենք, ամեն անձրևից հետո միայն դեղին է լինում:  Իրականում գետակ չկա, մահացել է»,- ասում է Օլեգ Դուլգարյանը:

Մասնագետները փաստում են՝ հանրապետության տարածքում գտնվող պոչամբարների մեծ մասըև՛ նախագծիև՛ կառավարման մասով չեն համապատասխանում միջազգային չափորոշիչներինԴրանց նախագծերը համարվում են անընդունելի Հայաստանի պես երկրների համարորտեղ երկրաշարժերի վտանգ կա:

Ըստ մասնագետների՝ որոշ պոչամբարների փլուզման կամ վթարի դեպքում հնարավոր չի լինի 

խուսափել մարդկային զոհերով ուղեկցվող աղետներից:  Ալավերդու Օրհուս կենտրոնի համակարգող Անուշ Էվոյանը փաստում է՝ չգործող պոչամբարներում ռեկուլտիվացիա չի արվում.

«Պետք է նախորդ պոչամբարները միայն չփակեն, ռեկուլտիվացիա անեն», ասում է Էվոյանը:

Պոչամբարների ռիսկայնությունը մեծ է նաև այն պատճառովոր պոչամբարները գտնվում են համայնքներին 

մոտ տարածքներում: Հարակից համայնքների գյուղացիները դժգոհում են, օրինակ Մեծ Այրումի բնակիչները:

Հայաստանի տնտեսական քաղաքականության վեկտորն աստիճանաբար փոխվում է: Մինչ այժմ արտահանման ծավալներում գերակշռում էր հանքարդյունաբերությունը, այժմ, սակայն, քայլ առ քայլ փորձ է արվում հրաժարվել այս ոլորտից, կամ՝ այն ավելի կառավարելի ու թափանցիկ դարձնել:

armradio.am

Հայ դատի Ամերիկայի հանձնախմբի դիրքորոշումը՝ ԱՄՆ նախագահական ընտրություններին ընդառաջ

04.11.2024 21:36

Վրաստանի նախագահի հերթական խառնակչությունը՝ հեռանալուց առաջ․ Վահե Սարգսյան

04.11.2024 20:34

Զուրաբիշվիլին մի շարք հայկական հուշարձաններ ներկայացրել է իբր թե «պատմական Վրաստանի» մաս

04.11.2024 20:06

Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանը կմասնակցի COP29-ին

04.11.2024 19:44

«Ճանապարհային դեպարտամենտ» հիմնադրամը վարորդներին հորդորում է երթևեկել ձմեռային անվադողերով

04.11.2024 15:39

ԿԽՄԿ աշխատակիցները հերթական անգամ տեսակցել են Բաքվում պահվող հայ գերիներին

04.11.2024 15:30

Վաղը Մոսկվայում Հայաստանի դեսպանն իր հավատարմագրերը կհանձնի Պուտինին

04.11.2024 14:51

Սահմանադուռ և սահմանապահ Ագարակ քաղաքը 75 տարեկան է

04.11.2024 13:17

Գորիսում առաջին անգամ անցկացվեց պատանիների բռնցքամարտի միջազգային մրցաշար

04.11.2024 12:20

Ռոբերտ Ղուկասյանը մասնակցել է մարզում առաջին անգամ կազմակերպված «Սյունյաց թևեր» սպորտային-տեղեկատվական փառատոնին

03.11.2024 22:46

Սիսիանի «Զանգեր» կոչվող հատվածում ձյուն է տեղում. տեսանյութ

03.11.2024 21:43

Եպիսկոպոսական ձեռնադրություն և օծում Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում

03.11.2024 20:25