«Սյունյաց երկիրը» իր գործունեության տասը եւ ավելի տարիների ընթացքում մշտապես համագործակցել է Մեղրու սահմանապահ ջոկատի հետ, լուսաբանել այդ զորամասի առօրյան, որի գլխավոր նպատակը հանրապետության հարավային սահմանի անվտանգության ապահովումն է: Եվ, բարեբախտաբար, այդ զորամասը գլխավորել ու գլխավորում են մարդիկ, ովքեր իրենց ծառայողական պարտականությունները պատասխանատվությամբ կատարելուց զատ նաեւ համագործակցել են տեղական իշխանությունների ու լրատվամիջոցների հետ, ապրել տեղի բնակիչների հոգսերով ու մտահոգություններով:

Գնդապետ Անատոլի Շադրինի՝ ծառայության այլ վայր տեղափոխվելուց հետո Մեղրու սահմանապահ ջոկատի հրամանատարի պաշտոնակատարն է ջոկատի շտաբի պետ, գնդապետ Ալեքսեյ Յուրեւիչ Վասսավը, ով տարբեր պաշտոններում ծառայել է Ռուսաստանի Դաշնությունում: Արիության շքանշանի ասպետ է, պարգեւատրվել է «Պետական սահմանի գերազանց պահպանության համար» մեդալով:

Ջոկատի հրամանատարի պաշտոնակատարի հետ մեր զրույցը հայ-իրանական պետական սահմանի օպերատիվ իրավիճակի, ինչպես եւ սահմանապահներին առնչվող մի քանի հարցերի մասին է:

– Պարո՛ն գնդապետ, զրույցը սկսենք սահմանապահներին առնչվող ու առաջին հայացքից սովորական, բայց բոլորիս հետաքրքրող մի հարցով. ինչպիսի՞ն է օպերատիվ իրավիճակն Իրան-Հայաստան սահմանում:

– Պետական սահմանում օպերատիվ իրավիճակը կայուն է, սահմանապահներն ամենայն պատասխանատվությամբ կատարում են իրենց պարտականությունները: Այսպես ձեւակերպեմ. եթե որեւէ մեկը փորձի անցնել սահմանը, մեզ անկասկած հայտնի կլինի, եւ մենք կկանգնենք սահմանախախտի ճանապարհին: Իսկ այս պահի դրությամբ կասեմ, որ ամեն ինչ հանգիստ է: Ինչ վերաբերում է տեղի բնակչությանը, ապա նրա հետ նույնպես համագործակցում ենք եւ մշտապես զգում մարդկանց աջակցությունը:

Այստեղ եկել եմ վեց ամիս առաջ, հասցրել եմ հանդիպել տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչների հետ` Մեղրի, Ագարակ, Շվանիձոր, Նյուվադի համայնքներում, բոլորի հետ գործնական զրույցներ ենք ունեցել, փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող հարցեր քննարկել:

– Գիտենք, որ Ձեր զորամասը, ծառայության բերումով, համագործակցում է Մեղրու մաքսակետի հետ: Միաժամանակ՝ հանրապետական մամուլում երբեմն կարծիքներ են շրջանառվում, որ Հայաստան թմրանյութ թափանցող ճանապարհներից մեկն Իրան-Հայաստան պետական սահմանն է: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում նման խոսակցություններին, ինչպե՞ս եք գնահատում մաքսակետի հետ համագործակցությունը, եւ ինչպիսի՞ն է իրավիճակը հայ-իրանական սահմանում` մեզ մտահոգող հարցի առումով:

– Մաքսային ծառայության հետ արդյունավետ համագործակցության հիմքը վաղուց է դրված, դրա արդյունքները նկատելի են: Եվ չէի ասի, որ թմրանյութի տեղափոխման այդպիսի խոշոր «խողովակ» է գործում պետական սահմանի այս հատվածում, որովհետեւ Իրանից եկող մեքենաները մանրազնին ստուգվում են, մենք նույնպես ընդգրկվում ենք մաքսային զննության պրոցեսում: Թաքցված ապրանքներ հայտնաբերելիս դրանք հանձնվում են մաքսային ծառայությանը, եւ այդ ծառայության աշխատակիցները շարունակում են դրանց հետագա ճակատագրով զբաղվել: Հարկ եղած դեպքում գործը հանձնվում է ոստիկանությանը: Այնպես որ սերտ հարաբերություններ ունենք ե՛ւ մաքսային ծառայության, ե՛ւ ոստիկանության, ե՛ւ անձնագրերի ու վիզաների վարչության հետ, ու այդ համագործակցության ոլորտում մինչեւ այսօր ոչ մի խնդիր չի ծագել:

– Որքանով տեղյակ ենք, Մեղրու մաքսակետում արդիական սարքավորումներ են վերջին տարիներին տեղադրվել, որոնք հնարավորություն են ընձեռում ավելի մանրակրկիտ զննություն կատարել, հուսալի դարձնել պետական սահմանի հսկողությունը:

– Այդ սարքավորումների աշխատանքի սկզբունքն այն է, որ սինթետիկ նյութը տարբերում է բնականից, նաեւ երեւակում է մեքենայի ողջ բեռը, եւ եթե որեւէ բան թաքցված է, հայտնաբերում է, հատկապես, երբ խոսքը վերաբերում է թմրանյութերին:

– Այնուամենայնիվ, կուզենայինք, որ Մեղրու սահմանապահ ջոկատի այս տարվա գործունեությունը ներկայացնեիք թվերով ու փաստերով:

– 2014թ. ջոկատի սահմանապահների կողմից բացահայտվել է մաքսանենգության 20 դեպք, ընդհանուր գումարը` երկու միլիոն 608 հազար 800 ռուբլի: Բացահայտվել է նաեւ սահմանով թմրանյութերի անցկացման ութ փորձ` 0.146կգ ընդհանուր քաշով, 69 միավոր սառը զենքի, թունավոր նյութերի փոխադրման հինգ դեպք՝ 0.22կգ քաշով, պայթուցիկ նյութերի փոխադրման մեկ դեպք` 0.15կգ ընդհանուր քաշով: Այդ ամենը բռնագրավվել է: Պետական սահմանի ռեժիմը խախտել է հինգ մարդ:

– Կա մի խնդիր, որ մեր նախորդ հարցազրույցներում եւս շոշափել ենք. խոսքը զորամասի կադրերի մասին է: Թափուր տեղերը լրացնում եք տեղացի բնակիչների՞ց, թե՞ ԱՊՀ երկրների քաղաքացիներից:

– Մեր ջոկատը Ռուսաստանի Դաշնության ենթադասության ներքո գտնվող զորամաս է, ծառայողները Ռուսաստանի քաղաքացիներ են, իսկ տեղացի կադրերը ծառայում են պայմանագրային հիմունքով: Այդ մասին Ռուսաստանի Դաշնությունը եւ Հայաստանի Հանրապետությունը համապատասխան պայմանագիր են ստորագրել, ասել է թե` պետական սահմանի պահպանությունը կազմակերպելու, այդ թվում Հայաստան-Իրան սահմանի մեր տեղամասը պահպանելու համար ծառայության են զորակոչվում միայն Հայաստանի եւ Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացիները: Ինչ վերաբերում է ԱՊՀ այլ երկրների քաղաքացիներին, այդպիսիք մեր սահմանապահ ջոկատում չկան: Այս պահին մեզ մոտ զորակոչը ժամանակավորապես դադարեցված է, խնդիրն առաջիկայում կլուծվի երկու երկրների կառավարությունների մակարդակով: Եվ միայն դրանից հետո կսկսենք մարդկանց ընդունել ծառայության: Այո, կադրերի պակաս սահմանապահ ջոկատում կա: Ասեմ նաեւ, որ շատերն են ցանկանում մեր զորամասում ծառայել, բայց սահմանապահ ջոկատում ծառայելու համար պահանջվում են որոշակի որակներ, ամեն ցանկացող չէ, որ կարող է ծառայության անցնել մեր զորամասում: Մեղրու քաղաքապետն ինձ ասաց` եթե ջոկատում տեղացի կադրերի ներգրավման հնարավորությունը մեծանա, իրենք կողջունեն, քանզի դրանով նաեւ երիտասարդության մի մասի զբաղվածության խնդիրը կլուծվի: Ի դեպ, ավելի ցանկալի է, որ տեղացի բնակչին ընդունենք ծառայության, դա մեծ առավելություն ունի, քանի որ տեղացին ապահովված է բնակարանով:

– Ակներեւ է, որ Մեղրու սահմանապահ ջոկատը մարզում ու հատկապես Մեղրու շրջանում նաեւ սոցիալական կարեւոր խնդիր է լուծում` բնակչության զբաղվածության խնդիրը, ինչի մասին Դուք նույնպես նշեցիք:

– Հավանաբար այստեղ ծառայող ՀՀ քաղաքացիների 90 տոկոսը Սյունիքի մարզից է: Կարծում եմ` սրանով ամեն ինչ ասված է: Բացի դրանից սերտ է համագործակցությունը տեղացի բնակչության հետ: Պիտի հայտնեմ, որ մեզանում, այսպես ասած, լիազորների ինստիտուտ է հիմնվում, այդ կամավորներն աշխատելու են Մեղրու, Ագարակի, Շվանիձորի համայնքային վարչական շենքերում, անձնագրերի հարցն այսուհետ ավելի դյուրին է լուծվելու, նաեւ բնակչությունն օպերատիվ վիճակի մասին անհրաժեշտ տեղեկություն է ստանալու:

– Իսկ կրիտիկական իրավիճակներ հաճա՞խ են լինում պետական սահմանում:

– Կրիտիկական պահե՞ր… (ծիծաղում է), այս պահին մեզ արջերն են անհանգստացնում, ինժեներական կառույցներն են ջարդում, այստեղից թափանցում Իրանի տարածք, այնտեղի մեղվափեթակներից օգտվում, նորից հետ գալիս:

– Ինչպիսի՞ն է սահմանապահ ջոկատի` ռազմական տեխնիկայով հագեցվածությունը եւ մարտական պատրաստվածությունը:

– Մարտական պատրաստվածությունը եւ տեխնիկական հագեցվածությունը բարձր մակարդակի վրա են: Ինչ վերաբերում է զենքին ու տեխնիկային… Մեր ունեցածը մեզ բավարարում է: Մեզ անհրաժեշտ չեն ո՛չ տանկեր, ո՛չ զրահամեքենաներ, ո՛չ էլ ժամանակակից նռնականետեր: Սահմանապահների մարտունակությունը բարձր է, եւ ով այստեղ ծառայում է, լավ գիտի իր գործը: Դա է կարեւորը:

– Կարծեք ձգձգվում է սահմանապահ ջոկատի նոր հրամանատարի նշանակումը:

– Ինչպես լրագրողներն են ասում` առանց մեկնաբանության:

– Սահմանապահներին դժվար է պատկերացնել առանց հավատարիմ «ընկերոջ»՝ վարժեցված շների:

– Իրոք որ սահմանապահն ու շունը միշտ միասին են: Դա ունիկալ կենդանի է, որի հոտառությունն օգնում է սահմանապահին՝ իր ծառայողական պարտականությունները կատարելիս: Նա ե՛ւ վերին, ե՛ւ ներքին հոտառություն ունի: Այնտեղ, որտեղ մարդը ոչինչ չի հայտնաբերում, շունը շարունակում է փնտրտուքը: Շներ կան, որոնք հետքերով են որոնումներ կատարում, շներ կան, որոնց «վերին» հոտառությունն է գործ տեսնում: Յուրաքանչյուր դեպքում, երբ շունը լավ վարժեցված է, իր «գործը» մինչեւ վերջ հասցնում է: Սահմանապահ ջոկատը կինելոգի (շուն վարժեցնող) հաստիք ունի, այդ մասնագետը մայրաքաղաք է գնում՝ ազգային անվտանգության ծառայություն՝ վերապատրաստման: Շուտով մեզ կմիանա մի սպա, ով այդ մասնագիտությամբ հիմնարար կրթություն ունի: Նրա այստեղ գալով՝ մեր գործը կթեթեւանա, որովհետեւ շներին անընդհատ պիտի վարժեցնել ու վարժեցնել:

– Ի՞նչ կավելացնեք ասվածին:

– Կարեւոր հարցեր տվեցիք, այն ամենը, ինչ որ անհրաժեշտ էր եւ առնչվում է սահմանի պահպանությանը: Միայն կուզենայի ավելացնել, որ առաջիկա վեց-յոթ ամսում նախատեսում ենք մեծ շուքով նշել Մեծ հայրենականում խորհրդային ժողովուրդների տարած հաղթանակի 70-ամյակը, մեր սահմանապահ ջոկատի հիմնադրման 60-ամյակը: Եվ մի տխուր տարելից կա. լրանում է Հայոց մեծ եղեռնի 100-ամյակը: Մենք էլ ենք ցանկանում Ցեղասպանության զոհերի հիշատակը ոգեկոչել` զորամասի տարածքում հուշակոթող կանգնեցնելով: Հայաստանը մեր երկրորդ հայրենիքն է, եւ մենք միասին ենք հավերժ, այստեղ մեր զինծառայողներն ամուսնանում են, ընտանիք կազմում, երեխաներ ունենում...

Զրույցը` ՎԱՀՐԱՄ ՕՐԲԵԼՅԱՆԻ