Մեկ տարի առաջ` հոկտեմբերի 13-ին, երկրային կյանքին հրաժեշտ տվեց անվանի պատմաբան-վիմագրագետ, Կապանի հնագիտական արշավախմբի ղեկավար, պատմական գիտությունների դոկտոր-պրոֆեսոր, ՀՀ գիտությունների վաստակավոր գործիչ, Կապանի պատվավոր քաղաքացի Գրիգոր Գրիգորյանը։ Գիտնականի մահվան տարելիցի առիթով նրա ընտանիքի անդամները ձեռնարկեցին հնագետի հիշատակն անմահ պահելու գործը։
Հոկտեմբերի 19-ին Վահանավանքում տեղադրվեց հուշատախտակ` վերտառությամբ. «Այս հոյակերտ տաճարն ավերակներից վեր հառնեց մեծահամբավ գիտնական, Սյունյաց տան պատմության արգասավոր ուսումնասիրող Գրիգոր Գրիգորյանի անմնացորդ նվիրումի շնորհիվ»։ 1964-ին առաջին անգամ եկավ Կապան` թեկնածուական ատենախոսության համար նյութեր հավաքելու։ Եվ ընդմիշտ կապվեց Վահանավանքի հետ։ Նրա ուսումնասիրություններն ամփոփված են «Սյունիքն Օրբելյանների օրոք» (1981թ.), «Դրվագներ Սյունիքի պատմության» (1999թ., ռուսերեն) աշխատություններում։ Վահանավանքի պատմահնագիտական ուսումնասիրությունները պրոֆեսորն ամփոփեց 2007 թ. հրատարակված «Վահանավանք» (պատմահնագիտական ուսումնասիրություններ) երկլեզու մենագրության մեջ։ Այս թեմատիկային է վերաբերում նաեւ 2009-ին լույս տեսած «Վահանավանքի վերածնունդը» (հնագետի օրագրից) Էսսեն։
Մայրաքաղաքից ժամանել էին հնագետի հարազատներն ու մտերիմները։ Վանական համալիրի սբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում Վահանավանքի եւ Քաջարան համայնքի հոգեւոր հովիվներ տեր Ավետիք քահանա Մարտիրոսյանը եւ տեր Շիրակ քահանա Խանոյանը հոգեհանգստյան պաշտոն կատարեցին։ Եկեղեցական արարողությունից հետո հուշատախտակի մոտ հարգանքի տուրք մատուցվեց պրոֆեսորի հիշատակին, հիշեցին, թե ինչպես առաջին անգամ եկավ Կապան, իր շուրջը հավաքեց նվիրյալների եւ սկսեց պեղումները։ Նա նաեւ անցել է Սյունիքի բոլոր արահետներով ու դժվարամատչելի վայրերով, ուսումնասիրել երկրամասի վանքերն ու մատուռները։
ՎԱՀՐԱՄ ՕՐԲԵԼՅԱՆ